Aanval op overlast en verloedering

Het kabinet werkt aan een serie - soms vergaande - wetsvoorstellen waarmee overlast en verloedering te lijf kunnen worden gegaan. De maatregelen variëren van registratie van graffiti tot de bevoegdheid van burgemeesters om asociale gezinnen uit hun huis te zetten. In 2010 moeten criminaliteit en overlast een kwart lager liggen dan in 2002, zo heeft deze regering zich ten doel gesteld. Het nu gepresenteerde Actieplan overlast en verloedering - maatregelen ter intensivering van de lokale aanpak richt zich vooral op de knelpunten die gemeenten en hun veiligheidspartners ondervinden.

De voorstellen van de ministers Ter Horst, Hirsch Ballin, Cramer en Vogelaar zijn onderverdeeld in vier sectoren: overlast door jongeren, uitgaansoverlast, overlast in woon- en leefomgeving en verloedering van de fysieke woon- en leefomgeving. Hangjongeren en notoire overlastgevers wil het kabinet aanpakken door burgemeesters en officieren van justitie extra bevoegdheden te geven. Zo kan de burgemeester in de toekomst een gebiedsverbod opleggen van drie maanden, te verlengen tot negen maanden, al dan niet gecombineerd met een meldingsplicht. De officier van justitie mag, vooruitlopend op een rechterlijke uitspraak, een gedragsaanwijzing opleggen zoals een contactverbod of de verplichting tot het volgen van agressietherapie

Schaduwzijden

Burgemeesters krijgen 'doorzettingsmacht', de bevoegdheid om beslissend op te treden in de dossiers rond overlastgevende multi-probleemgezinnen. Zo kunnen instanties in de toekomst worden gedwongen om met een oplossing te komen, kunnen de gezinnen worden verplicht opvoedingsondersteuning te accepteren en kunnen ze desnoods uit huis worden gezet. Ook worden de wettelijke mogelijkheden om een OTS (ondertoezichtstelling) op te leggen verruimd.

Overigens ziet het kabinet ook schaduwzijden aan meer en ruimere bevoegdheden voor de burgemeester. 'Het aantal instanties dat kan ingrijpen neemt er door toe, hetgeen de regie niet per definitie overzichtelijker maakt', aldus de nota. Ook moet een burgemeester zich weer door deskundigen laten adviseren en kunnen instanties 'strategisch gedrag' gaan vertonen, zoals wachten op een opdracht van de burgemeester, of schijnoplossingen aandragen. Het kabinet laat nog uitzoeken in hoeverre het ingrijpen in gezinnen botst met het EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens).

De nazorg aan jeugdige criminelen die uit justitiële jeugdinrichtingen komen, moet worden verbeterd, erkennen de bewindslieden. Harde-kernjongeren staan nu nog 'te vaak onverwacht en mogelijkerwijs onvoorbereid' weer op straat. Ook wordt gekeken of de wet moet worden aangepast om het gat te dichten tussen strafrecht voor jeugd en voor volwassenen. Wettelijk wordt verder geregeld dat ouders van jonge crimineeltjes op de rechtzitting moeten verschijnen en dat de schade op hen kan worden verhaald.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken gaat de politiekorpsen vragen om aspirant-agenten niet meer zonder begeleiding te laten surveilleren in de 'zwaarste' wijken, veelal multiculturele stadsdelen met een meer dan gemiddelde overlastproblematiek. 'Het is een signaal aan de politie, dat ze rekening houden met wie ze waar inzetten', licht een woordvoerster van het mi toe. Tevens wordt er gewerkt aan een Actieplan Diversiteit in het Jeugdbeleid, dat hulpverleners meer zicht moet geven op de 'allochtone achtergrond van relatief veel overlastgevende jeugdigen' en dat de kloof tussen hulpverlening en allochtone cliënt moet dichten.

Bestuurlijke boete

Uitgaansoverlast wordt onder meer bestreden door het bezit van alcohol beneden de zestien jaar strafbaar te stellen. Gemeenten krijgen de bevoegdheid om zelf te beslissen dat jongeren onder een bepaalde leeftijd na bepaalde uren niet meer binnen mogen in cafés en discotheken. Ook de overlast in woon- en leefomgeving wil het kabinet structureler gaan aanpakken. Er komt een bestuurlijke boete voor onrechtmatige bewoning en huisjesmelkerij, en een wetsvoorstel om leegstand van kantoren en winkelruimte tegen te gaan.

Wettelijk wordt ook geregeld dat een meerderheid van ondernemers in een gebied een heffing kan opleggen aan alle ondernemers. Van dat geld wordt dan surveillance, extra schoonmaak of camerabewaking betaald. Er komt een centraal registratiesysteem voor graffiti, dat het makkelijker moet maken om de schade op de - vaak landelijk opererende - graffitispuiters te verhalen. Tot slot wil het kabinet dat er een landelijk dekkend systeem komt van Veiligheidshuizen (ketenunits), zoals die nu al in zo'n twintig gemeenten functioneren. Een nieuwe Veiligheidsplanner moet gemeenten helpen de beschikbare politie efficiënter in te zetten.

Vol in het licht

Almere gaat overlast in uitgaansgebieden aanpakken door middel van verlichting. Bij opstootjes en andere incidenten kan de straatverlichting door de politie voluit worden aangezet. Het blijkt dat opstootjes meestal vanzelf oplossen als de betrokkenen plotseling vol in het licht komen te staan, aldus het Actieplan. Zodra cameratoezicht is gerealiseerd in het stadscentrum in Almere, kan de controlekamer de verlichting bedienen.

Nachtwachten

Doetinchem doet op dit moment ervaring op met een pilot Horeca preventieteams. Twee jongerenwerkers die in nauw contact staan met de politie lopen door de uitgaansgebieden, om overlast en agressie vroegtijdig te signaleren. Vier 'nachtwachten' (gediplomeerde beveiligers) staan hen indien nodig bij. Een 'achtervanger', een jongerenbegeleider, wendt zich achteraf tot de betrokkenen en hun ouders om met hen het wangedrag te veranderen. Als dit allemaal niet helpt, komt de politie in actie met een repressieve aanpak. De pilot loopt tot medio 2008.