Uitdaagrecht moet stikstofcrisis oplossen

Een groeiend aantal provincies overweegt het uitdaagrecht te gebruiken bij de stikstofproblematiek. Ze willen zo duurzaamheidsdoelen combineren met economische ontwikkeling. 

‘Overijssel en Friesland kennen het uit daagrecht al’, zegt Thijs Harmsen van het Kennisnetwerk voor Uitdaagrecht. ‘Noord-Brabant, Gelderland, Utrecht en Zeeland overwegen het en ook in de eerste gemeenten kijken bewoners naar het uitdaagrecht.’

Decentrale besturen zoeken oplossingen om de impasse als gevolg van de stikstofcrisis te doorbreken. Via het uitdaagrecht nemen lokale gemeenschappen het heft in handen binnen randvoorwaarden die door lokale of provinciale overheden worden gesteld. ‘Het is een kans', zegt Harmsen, ‘om met de samenleving agrarische en milieuproblemen aan te pakken.’

Het grootste en tot nu toe meest bekende voorbeeld van uitdaagrecht is het Friese programma Natuer mei de Mienskip, waarbij door boeren samen met natuurorganisaties zo’n 500 hectare nieuwe natuur wordt gerealiseerd en waarbij ze de komende jaren het beheer van zo’n 1.000 hectare natuurgrond zullen overnemen. De organisaties kunnen daarbij de provinciale gelden gebruiken. Het voordeel, aldus Harmsen, is dat voor boeren als natuurbeheerder ook aanvullende fondsen beschikbaar komen die voor de provincie als natuurbeheerder gesloten blijven.

In Friesland gaat het programma Natuer mei de Mienskip door met de lopende projecten , maar worden nu geen nieuwe opgestart vanwege de landelijke onrust rondom de stikstof. Mede vanwege de Friese ervaringen, en die in een aantal gemeenten, besloot de ministerraad vorige maand om het uitdaagrecht te verankeren in de Gemeentewet, de Provinciewet en de Waterschapswet.

Ook is het uitdaagrecht opgenomen in de aanpak voor de ontwikkeling van het landelijk gebied (NPLG), op verzoek van de Tweede Kamer. Met dit recht kunnen bewoners en maatschappelijke organisaties taken van overheden overnemen, als zij denken die slimmer, beter, goedkoper of met meer maatschappelijk draagvlak te kunnen uitvoeren. Het gaat hierbij om taken die al zijn opgenomen in de begroting.