Aanpak asbestdaken stokt na stoppen subsidieregeling

De rijkssubsidieregeling voor het verwijderen van asbestdaken tussen 2016 en 2019 heeft de vooropgezette doelen bereikt. Vooral boeren in Brabant, Gelderland en Overijssel hebben asbestdaken gesaneerd dankzij de regeling. Maar inmiddels ligt het saneren van asbestdaken zo goed als stil.

Subsidie

Dat valt te lezen in een rapport dat consultancybedrijf Sira schreef in opdracht van staatssecretaris Stientje van Veldhoven (I&W). Sira onderzocht de subsidieregeling die het kabinet in 2016 startte om de meer dan honderd miljoen vierkante meter aan asbestdaken, die toen nog op stallen en schuren lagen, versneld te saneren. Met een pot van 75 miljoen wilde het kabinet burgers en bedrijven helpen in de hoge kosten voor asbestsanering. De regeling kon helpen met het vergroten en versnellen van de asbestsaneringsmarkt. Dat was nodig, omdat de regering het saneren van asbestdaken in 2024 wilde verplichten.

Op

De regeling heeft gedaan waar het voor bedoeld was, schrijft Sira: het aanjagen van de asbestdaksanering. Het aantal m2 gesaneerde asbestdaken verdubbelde in de jaren dat er subsidie werd gegeven, maar het geld was eerder op dan gedacht. Het ministerie beëindigde de regeling daarom al in 2018.

Asbestgevels

Van de regeling hebben vooral bedrijven geprofiteerd, zo blijkt uit het rapport. Vaak agrarische bedrijven, waarvan verreweg de meeste in Brabant, Overijssel en Gelderland. Particulieren hebben een veel minder groot deel gekregen. Voor veel particulieren was het subsidiebedrag vaak ook niet de moeite als het om een klein dak ging, omdat de vergoeding per m2 werd berekend. Daarnaast kon er alleen subsidie worden gevraagd voor asbestdaken. Asbestgevels, die particulieren vaak tegelijk met het dak wilden saneren, vielen niet onder de regeling.

Verbod

De subsidie was ook succesvol omdat er op de achtergrond een verbod op asbestdaken dreigde. Uit de saneringscijfers blijkt dat het aantal gesaneerde m2 flink steeg in de subsidiejaren, tot diep in 2019, toen de subsidiekraan al dicht was gedraaid. Maar de lucht liep eruit toen het verbod op asbestdaken uiteindelijk weggestemd door de Eerste Kamer. Sindsdien zijn de saneringscijfers fors gedaald.

Fonds

Van Veldhoven wil nu, samen met de decentrale overheden, het probleem gezamenlijk aanpakken voor particuliere daken, waarmee eigenaren voordelig uit een speciaal fonds kunnen lenen om de saneringskosten te betalen. Maar de vraag is of het saneringsfonds zo populair zal worden, zonder een directe noodzaak om de daken aan te pakken. Ook bij de VNG en corporatiekoepel Aedes is er weinig warmte voor de regeling: ze vrezen dat de kosten te hoog worden voor eigenaren en uiteindelijk ook bij gemeenten en corporaties.

Stelsel

VNG en Aedes hebben bovendien kritiek op het hele asbestsaneringsstelsel. In een rapport van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) werd in mei geconcludeerd dat het huidige stelsel van het inschatten van risico’s van asbest, en de effectieve verwijdering ervan, niet werkt. De sector is vooral zelfregulerend, waardoor er veel te weinig transparantie is over de kosten van de verwijdering en de noodzakelijkheid van zware saneringsmaatregelen. Inmiddels is het ministerie van SZW, die over dit onderwerp gaat, met een paar aanpassen gekomen. Maar volgens VNG en Aedes is dat nog niet voldoende: zij willen dat er minstens een onafhankelijke toezichthouder op het asbestsaneringsstelsel.