VNG: Warmtenetten moeten publiek bezit zijn

De infrastructuur van warmte moet net als bij aardgas en elektriciteit in handen van de overheid zijn. Gemeenten willen dat dat publieke eigenaarschap bij wet wordt geregeld.

Die oproep doet de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aan de Tweede Kamer. Het publiek eigenaarschap van de warmtenetten moet wat de gemeentekoepel betreft worden opgenomen in de nieuwe Wet Collectieve Warmtevoorzieningen, omdat ze behoren tot de vitale infrastructuur.

Marktmonopolie

Door met publieke middelen te investeren in warmtenetten worden publieke belangen het beste geborgd. Ermee wordt ook voorkomen dat marktmonopolisten de dienst uitmaken op vitale infrastructuur. De VNG voert aan dat bij collectieve warmte sprake is van een partij die langlopend, tot 30 jaar, in positie wordt gebracht. ‘Anno 2022 is niet te voorspellen is wat in 2040 of 2051 de beste contractuele afspraken zijn.’ 

Rol private partijen

Dat de infrastructuur in het bezit moet zijn van een publieke entiteit, hoeft overigens niet te betekenen dat private partijen volledig op een zijspoor worden gezet. ‘Uiteindelijk zal ook in het geval van publieke infrastructuur deze door private onderaannemers met kennis en kunde aangelegd worden’, aldus de VNG. De huidige bekende warmtebedrijven zouden, maar dan in een aangepaste vorm, een grote rol kunnen vervullen in de groeiende warmtemarkt.

Democratisch proces

Een ander argument om warmtenetten in publieke handen te brengen is dat de aardgasvrij-transitie tot achter de voordeur ingrijpt. Waar woningen van het aardgas moeten worden gehaald, is naar verwachting het draagvlak groter als de overheid daarachter zit. Een en ander zal via een lokaal democratisch proces met inspraak moeten verlopen. ‘Het bedrijfsleven kan dit niet op zich nemen’, aldus de VNG.

Betaalbaarheid

Draagvlak loopt ook via de portemonnee. Anders gezegd, een zo laag mogelijke energierekening helpt. Volgens de VNG is investeren in publieke infrastructuur goedkoper door langere termijnen en lagere te hanteren rendementseisen. ‘Aan de overheden de taak om te voorinvesteren in een publieke vitale warmte-infrastructuur waardoor een bijdrage kan worden geleverd aan de betaalbaarheid.’

Gevolgen privatisering

Politiek begint er zich ook al steun af te tekenen voor het in publieke handen brengen van warmtenetten. CDA-Tweede Kamerlid Henri Bontebal riep daartoe vorige week op in een opiniebijdrage in het AD. Het eigendom van die warmtenetten moet volgens hem voor meer dan de helft in handen van de overheid komen. Een aandeelhouder kan de gemeente of de provincie zijn, aangevuld met een commerciële partij. Zaak is dat overheden moeten kunnen (mee)sturen.

Vanwege de exploderende energieprijzen klinkt in de Tweede Kamer de roep om meer publieke grip op de energiemarkt toe. Zo komt er op voorstel van de SP en de CU een onderzoek naar de gevolgen van de eerder ingezette privatisering van die markt.