Een bijzondere reis door een turbulent verleden

Per 1 januari 2025 moeten dossiers uit het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR), een onderdeel van het Nationaal Archief, openbaar worden gemaakt. Maar dit gaat niet zonder uitgebreide voorbereiding. De dossiers staan namelijk vol persoonlijke en gevoelige informatie over verdachten, slachtoffers en hun familieleden uit de Tweede Wereldoorlog. In hoeverre kan het Nationaal Archief al deze duizenden dossiers openbaar maken? Welke juridische dilemma's komen daar bij kijken? Een lastig vraagstuk, én een bereklus. Maar ook een heel bijzonder project waarbij onze professionals bij konden dragen aan een gevoelige maar belangrijke maatschappelijke taak bij één van de meest bijzondere archieven ter wereld. We inventariseerden in ruim 1500 uur tijd 165.000 pagina’s en stelden een risicoanalyse op voor het Nationaal Archief.

CABR

Soms komt er zo’n parel van een project voorbij, die je niet kunt laten lopen. Na een spannende aanbestedingsronde, waarbij wij als winnaar uit de bus kwamen, werden we gevraagd een bijdrage te leveren om inzicht te krijgen in de inhoud en de samenstelling van het CABR. Het CABR is een archief waar alle (straf)dossiers worden bewaard van mensen die na de Tweede Wereldoorlog beschuldigd werden van samenwerking met de Duitse bezetter, verraad, NSB-lidmaatschap, en meer. Het CABR-archief wordt bewaard in het Nationaal Archief.

In deze dossiers worden verdachten genoemd, maar staan ook de namen van slachtoffers, getuigen, familie en andere betrokkenen. De verdachten zijn waarschijnlijk allemaal al overleden, maar er is een kans dat andere genoemde personen nog in leven zijn. Zijn deze personen herleidbaar tot het archief? En hoe zit het met het auteursrecht? Het beeldrecht? En andere privacykwesties? Vragen die niemand ooit had gesteld of beantwoord, wij ook niet. Juist een combinatie van expertises, van specialistische juridische kennis tot expertise in data-analyse en -verwerking, maakten dit een een project waar EIIFFEL bij uitstek een oplossing voor kon bieden.

Steekproef

Aan de hand van een steekproef bepaalden we hoeveel dossiers we in moesten zien. Vervolgens maakten we inzichtelijk welke type documenten en persoonsgegevens in het dossier konden staan, en in hoeveel gevallen er nog een kans is op nog levende personen.

App voor inventarisatie

Om al deze gegevens efficiënt te registreren, ontwikkelden we een applicatie. Hier vulden we de dossiergegevens in zoals het type document, de leeftijd van de auteur, om wat voor persoonsgegevens het ging, en andere specifieke bijzonderheden. Via de applicatie werd data gestructureerd verwerkt, en konden we constant inzicht geven met een handig en overzichtelijk dashboard. Geen overbodige luxe, als je bedenkt dat we zo’n 165.000 pagina’s hebben bekeken.

Risicoanalyse voor openbaring

Nadat we aan de hand van deze steekproef ruim vierhonderd dossiers hadden geïnventariseerd, maakten we de risicoanalyse voor het Nationaal Archief. Welke risico’s komen kijken bij het openbaren van deze dossiers? We namen hierin natuurlijk ook de historische waarde mee. Die weegt zwaar. Op basis van onze analyse kan het archief bepalen in welke mate ze de dossiers openbaar maken, en welke risico’s ze hierbij willen nemen, en welke niet.

Historische waarde

Als flexibele zakelijke dienstverlener willen we de wereld van onze opdrachtgevers écht leren kennen. Dit maakt dat we niet alleen adviseren op basis van de data-analyse en onze juridische expertise, maar ook echt de historische waarde en maatschappelijke impact meewegen.

Uniek project

Een groot inventarisatie- en risicoanalyseproject als deze is nooit eerder uitgevoerd. Door de verschillende kennisgebieden van onze experts te combineren konden we deze opdracht van begin tot het eind vlot en succesvol oppakken.
Hiermee wisten we niet alleen het project succesvol af te ronden en onze klant de juiste tools te geven om gedegen beslissingen te maken in de context van de maatschappelijke impact die de openbaring teweeg kan brengen.

Wij zijn de enige partij in Nederland die een project als deze hebben uitgevoerd. We voelen het belang van het blijvend vastleggen van de informatie in dit unieke archief. Iets dat in weinig landen ter wereld zo goed gedaan wordt. Wij hopen dat dit ook een inspiratie kan zijn voor andere archieven om zo de geschiedenis niet verloren te laten gaan. En dat vinden wij misschien nog wel het allermooist van dit project.