‘Zoveelste aanval op onze autonomie’

Bestaat er in gemeenteland al een redelijk grote eensgezindheid over de ontijdigheid van het moment van invoeren van de herverdeling, unaniem wordt de opvatting gedeeld dat het kabinet met het herverdelingsvoorstel op veel fronten de lokale autonomie aantast. Die kritiek uitten wethouders en gemeentelijke topambtenaren tijdens een eerste consultatiebijeenkomst van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten in het kasteel van Helmond.

Zo valt het impliciete verwijt van het kabinet dat gemeenten niet efficiënt zouden werken, helemaal verkeerd. ‘Dat staat haaks op wat het kabinet met de decentralisatie beoogt. Gemeenten krijgen die taken overgedragen met een efficiencykorting. Het Rijk gaat ervan uit dat gemeenten het werk efficienter doen. En nu, in het kader van de herverdeling van het gemeentefonds, krijgen we te horen dat we het niet efficiënt doen’, klinkt het foeterend uit de zaal. ‘Er bestaat geen objectieve kennis over wat efficiënt is en wat niet.’

Leo Nelis, directeur financiën van de gemeente Den Bosch, vult aan. ‘Waar leg je bij efficiency het accent? Op de kosten of op klantvriendelijkheid? Misschien is het wel heel efficiënt voor de gemeentelijke organisatie om mensen in een lange wachtrij voor het loket te hebben. Dan loopt het werk de minste vertraging op. Maar wil je dat? Je moet als gemeente de keuze kunnen maken welke taken je tegen welke kwaliteit wilt leveren.’ Ad Marneffe, gemeentesecretaris van Helmond: ‘Dan geef je als kabinet dus een oordeel over het beleid, dat is toch echt een gemeentelijke keuze.’

Normatieve weging

Met name de zogeheten normatieve weging die Donner wil introduceren zet kwaad bloed. Om tot een nieuwe, afgewogen verdeling van de algemene uitkering over de gemeenten te komen, wil het kabinet dat nieuwe afwegingsinstrument toevoegen. Het houdt in dat het Rijk straks via een zogeheten interbestuurlijk oordeel bepaalt welke gemeentelijke uitgaven al dan niet via het gemeentefonds worden gehonoreerd.

Vrij vertaald: spoort het lokale beleid met de ambities van het kabinet, dan ziet de gemeente dat beloond in een hogere algemene uitkering. Dat wordt breed opgevat als een aantasting van de gemeentelijke autonomie. ‘Wij zijn de eerste overheid. Daar gaat het Rijk niet over. Onze autonomie staat voorop’ , stelt VVD-wethouder Wouter Kolff van Nieuwegein.

Jos van Bree (VVD-wethouder in Heeze-Leende) ziet het kabinetsvoornemen als de zoveelste aanval op de gemeentelijke autonomie. Als dagvoorzitter kan hij tot zijn tevredenheid niet anders dan concluderen dat de aanwezigen de normatieve weging eensgezind van de hand wijzen.

Lees ook het artikel Gemeentefonds herverdelen? Nu even niet!