Werkloze ambtenaren

‘De democratie heeft gefaald. We moeten weer nationaal denken. De banken hebben gefaald en wij betalen de rekening. We moeten weer sociaal denken en daar is een sterke man voor nodig, geen slappe democratie’ en woorden van gelijke strekking. Zo slaan ze de brug tussen debatten uit Duitsland in de jaren dertig en Nederland nu. Grotesk?

Is Nederland wel toe aan een kabinet dat ferme besluiten neemt? Bos handelde doortastend, najaar 2008. Maar nadien werd het stiller. De grote besluiten moeten nog komen: de hogere AOW-leeftijd, de aanschaf van de JSF en het verblijf in Uruzgan. Daar moet de democratie zich van haar beste kant laten zien. En straks, voorjaar 2010 en in de verkiezingsstrijd daarna, de standpuntbepaling en besluitvorming over financiële vraagstukken die nu worden voorbereid in twintig heroverwegingsonderzoeken. De toekomst van de studiefinanciering, betaalbaarheid van AWBZ en pensioenen, en houdbaarheid van de hypotheekrenteaftrek en huurtoelage. Dan gaat het niet langer over procenten, maar over substantiële keuzen.

Het is daarom ongelukkig dat er nu al zoveel onrust groeit over de ambtenarensalarissen na 2010. Er zou al een forse actiebereidheid zijn, blijkt uit de kranten. Maar nog in 2007 werd voor de ruim 100.000 rijksambtenarenaren een achteraf bezien royale meerjarige CAO afgesloten: ook in de crisisjaren 2009 en 2010 stijgen de rijkssalarissen en bouwen rijksambtenaren zelfs een dertiende maand op.

Is er dan reden je druk te maken over één jaar nullijn in 2011 zoals het kabinet nu zou voorbereiden? Veel ambtenaren vrezen waarschijnlijk voor hun baan na 2011. Werkloosheid en zelfs de káns op werkloosheid heeft grote invloed op het welbevinden van medewerkers, blijkt uit onderzoeken. Zelfs zij die in een positie komen dat ze mogelijk ontslagen worden, functioneren al met minder plezier. Het overgrote deel van hen waarschijnlijk volkomen ten onrechte, want zelfs als de overheid 20 procent bezuinigt en naast natuurlijk verloop een deel van de ambtenaren onvrijwillig uitzwaait, mag nog altijd 80 procent blijven.

Die brede, maar ten dele onnodige vrees zou weleens heel meetbaar kunnen worden in medewerkertevredenheidsonderzoeken de komende tijd. In plaats van verzet zou echter een meer realistische en solidaire inzet gekozen kunnen worden door de bonden bij de CAO-onderhandelingen. Bijvoorbeeld baanbehoud in plaats van salarisstijgingen. Budget voor instroom van allochtonen en jongeren om de overheid vitaal te houden in plaats van aanhoudende incidentele beloningen.

Kiezen voor een hoogwaardig en vitaal ambtenarenapparaat met onderlinge solidariteit en ruimte voor vers bloed is veel waard. Zo helpen ook ambtenaren de democratie vooruit. En de FNV hoeft er geen zaken voor te doen met de duivel en zijn ouwe moer.