Vrees voor financiële gevolgen van fusie bijstand, Wsw en Wajong

In het op handen zijnde bestuursakkoord tussen kabinet en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), worden op hoofdlijnen afspraken gemaakt over de decentralisaties op het gebied van de Awbz, jeugdzorg en werk. Bij het ter perse gaan van dit nummer was onbekend welk besluit het VNG-bestuur zou nemen: het onderhandelingsresultaat met het Rijk tekenen of niet. ‘Duidelijk is, dat als het VNG-bestuur tekent, er een hoop uit te leggen is aan de achterban’, zegt een goed invoerde bron. VNG-directievoorzitter Ralph Pans zou de komende weken het land in gaan om de zegeningen van het akkoord uit te venten. ‘Dat wordt een heel moeilijk verhaal’, aldus de bron.

 

Met de decentralisatie-operaties is een bedrag gemoeid van circa 8 miljard euro. De gemeentelijke pijn concentreert zich op het sociale domein, meer in het bijzonder op de onderkant van de arbeidsmarkt. Het kabinet wil één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt, met andere woorden de regelingen voor de bijstand, de sociale werkvoorziening en de Wajong voor jonggehandicapten samenvoegen.

 

De gemeenten worden verantwoordelijk voor de uitvoering hiervan. Ze hikken niet zozeer aan tegen de uitvoering, maar wel tegen de forse bezuinigingen die het kabinet op dit terrein inboekt: tot en met 2015 690 miljoen euro op het re-integratiebudget; er blijft slechts 400 miljoen euro over. Bovendien boekt het kabinet een structurele bezuiniging in van 650 miljoen euro op de Wet sociale werkvoorziening (Wsw). Die kortingen kondigde het kabinet aan in de Startnota van november vorig jaar. ‘Het kabinet houdt stug vast aan die kortingen’, aldus ingewijden na afloop van een nadere toelichting door het ministerie van Financiën afgelopen maandag. Bij het afbreken van de onderhandelingen vorige week donderdag gaven de gemeenten naar verluidt aan het bod van het Rijk onvoldoende te vinden.

 

Het is vooral de stapeling van maatregelen die gemeenten zorgen baart. De kortingen zitten weliswaar op diverse fronten, maar ze treffen sommige mensen met een meervoudige problematiek dubbel. Gemeenten vrezen uiteindelijk de extra kosten - extra beroep op de armoederegeling, bijzondere bijstand en schuldhulpverlening - zonder daarvoor te worden gecompenseerd. Rotterdam maakte deze week bekend nu al 41 miljoen euro te kort te komen op de bijstand - een tekort dat uit eigen middelen moet worden bijgepast.

 

René Paas, voorzitter van de club van managers werkzaam bij gemeentelijke sociale diensten Divosa, sprak deze week zijn zorgen al uit over de kabinetsvoornemens op het gebied van de onderkant van de arbeidsmarkt. Het is volgens hem een maatregel die het kabinet vóór alles geld moet opleveren en waarbij van gemeenten het onmogelijke wordt verwacht. ‘Het is alsof je op een schaatsbaan de ijsmachine uitzet en dan toch verwacht dat er wereldrecords worden gebroken,’ citeert het financiële dagblad de Divosa-voorzitter. Volgens hem schrijft het kabinet door de bezuinigingen mensen definitief af en bemiddelen gemeenten straks alleen nog mensen voor wie er direct uitzicht is op ongesubsidieerd betaald werk. Voor moeilijkere gevallen resteert de bijstand.

 

Accres

 

Ook waar het gaat om de ontwikkeling van het gemeentefonds- accres hoeven gemeenten zich naar verluidt weinig illusies te maken. Normaal gesproken krijgen gemeenten meer geld als het Rijk meer uitgeeft en minder als er wordt bezuinigd. Dat stelsel werd 3 jaar buiten werking gesteld toen het Rijk in 2009 de uitgaven verhoogde om de haperende economie vlot te trekken. In 2012 zou de systematiek van ‘samen de trap op en samen de trap af’ weer in ere worden hersteld. Nu gaat het erom welk instapmoment wordt gekozen. Goed ingelichte bronnen melden dat het Rijk alle afspraken in eigen voordeel uitlegt. De moeizame totstandkoming van een bestuursakkoord heeft volgens Pans alles te maken met de financiële situatie van ons land. ‘De afspraken worden bovendien gemaakt met een kabinet dat berust op een uiterst smalle politieke basis, hetgeen het overbruggen van tegenstellingen tot een extra grote opgave maakt.’

 

---

Onderhandelingen naar climax

 

Donderdag 31 maart gaan de onderhandelaars van Binnenlandse Zaken en gemeenten uiteen. Op veel fronten zijn de partijen elkaar genaderd, maar er resteert een behoorlijk gat waar het gaat om de decentralisatie van de onderkant van de arbeidsmarkt. Gemeenten vrezen in een financieel moeras terecht te komen bij overname van de taken.

 

Maandag 4 april praten ambtenaren van het ministerie van Financiën financieel specialisten van de VNG bij over de cijfers die ten grondslag liggen aan het bestuursakkoord tussen kabinet en gemeenten. Strekking: het kabinet houdt stevig vast aan de eerder aangekondigde rijkskortingen.

 

Dinsdag 5 april werd op de gemeentehuizen tot diep in de middag gewacht op de teksten en de cijfers van het concept-bestuursakkoord. Om 16 uur worden dan eindelijk de stukken vrijgegeven.

 

Woensdag 6 april was er, na sluiting van dit blad, in Naarden een extra bijeenkomst van de VNG-commissies over het bereikte onderhandelingsresultaat. ’s Avonds kwam het bestuur bijeen om een beslissing te nemen.