Nieuwe financiering gemeenten pas vanaf 2027

Gemeenten krijgen er vanaf 2027 structureel geld bij van het rijk, maar de opschalingskorting blijft in stand. En doordat er pas in 2027 geld bijkomt, bedraagt de terugval van middelen in 2026 2 miljard ten opzichte van 2025.

Consequenties

Die verrassing had de Voorjaarsnota in petto. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wil op korte termijn overleg met het kabinet. ‘Dit alles kan niet zonder consequenties voor onze inwoners.’

Financieringssystematiek

Uit het in de Voorjaarsnota aangekondigde begrotingsbeleid blijkt dat het kabinet gemeenten vanaf 2027 een structureel bedrag toe van 1 miljard euro, naast een zogeheten volume-indexatie. Dat is feitelijk een voortzetting van de 1 miljard die de gemeenten al voor 2026 was toegezegd.

Bbp

De Voorjaarsnota maakt meer duidelijk. Zo wordt de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp) de maatstaf voor de groei van het gemeente- en provinciefonds. Volgens minister Kaag van Financiën is dat een objectieve en onafhankelijke maatstaf voor zowel volumecomponenten, die een kostenverhogende werking hebben zoals bevolkingsgroei, als voor de loon- en prijsontwikkeling. Het geeft volgens haar ‘een sterkere koppeling met de brede uitgavenontwikkeling bij gemeenten en provincies.’

Stabiliteit

Die vorm van indexatie moet voor meer stabiliteit zorgen. Uitgangspunt is dat het gemeente- en provinciefonds meerjarig de ontwikkeling van het nominaal bruto binnenlands product volgen. Daarbij wordt de volumeontwikkeling van beide fondsen gebaseerd op een historisch gemiddelde van de ontwikkeling van het bbp. Daardoor gaan de fondsen minder schommelen.

De meicirculaire zal volgens Kaag een raming bevatten van het bedrag waarmee de fondsen vanaf 2027 worden geïndexeerd. Ze is ervan overtuigd dat gemeenten en provincies daarmee een stabiele, solide en duurzame financiële basis wordt geboden.

Uitwerking

In een eerste reactie stelt de gemeentelijke koepelorganisatie dat het goed is dat het kabinet nu met een nieuwe financieringssystematiek komt. In het coalitieakkoord overviel het kabinet de gemeenten met de boodschap een einde te maken aan de huidige manier van bekostigen van gemeenten.

De exacte invulling van die financieringssystematiek moet echter nog wel verder worden uitgewerkt. En dat, zo vindt de VNG, moet goed worden geregeld worden. Wel is daar meer tijd voor. Oorspronkelijk had het kabinet het voornemen de nieuwe financieringssystematiek in 2026 te laten ingaan. Dat wordt, blijkens de Voorjaarsnota, nu 2027.

Desastreus

VNG-voorzitter Jan van Zanen: ‘Dat de nieuwe systematiek pas in 2027 ingaat, maakt dat we overleg moeten voeren met kabinet over consequenties. Als alle opgaven en wettelijke verantwoordelijkheden in stand blijven én er sprake is van een forse vermindering van middelen zal dat consequenties hebben voor inwoners die desastreus kunnen uitpakken. Er zullen dan lastige keuzes gemaakt moeten worden.’

Opschalingskorting

Ondanks de extra middelen vanaf 2027 jaar blijven voor gemeenten namelijk in de jaren vanaf 2026 forse kortingen in de boeken staan: in 2026 een daling van circa 2 miljard euro ten opzichte van 2025. Onderdeel daarvan is de opschalingskorting van ongeveer 700 miljoen euro. Het kabinet heeft die korting tot groot ongenoegen van de VNG nog steeds niet geschrapt. ‘Dit zet de gemeentelijke uitvoering van wettelijke taken én de haalbaarheid van de grote maatschappelijke opgaven onder druk’, aldus Van Zanen. ‘Met de voorliggende financiële context kunnen de Nederlandse gemeenten hun werk niet adequaat meer doen.’