VNG-contributie pakt per saldo nadelig uit voor alle gemeenten

De berekening van de jaarlijkse contributie van gemeenten aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) pakt voor gemeenten acht ton nadelig uit.

Het nadeel voor gemeenten en de meevaller voor de VNG zit hem in de relatief complexe berekening van de jaarlijkse contributie. Het contributietarief per inwoner wordt onder meer gebaseerd op de ontwikkeling van het gemeentefonds. 

De VNG neemt daarvoor de voorafgaande meicirculaire als uitgangspunt. Dit is slechts een prognose van de daadwerkelijke ontwikkeling van het gemeentefonds, die pas twee jaar na de eerste aankondiging definitief wordt vastgesteld. De VNG heeft in oktober 2010 gemeld dat er geen nacalculatie voor de feitelijke ontwikkeling van het accres in het gemeentefonds zal plaatsvinden, omdat dit ‘naar verwachting jaarlijks slechts een relatief klein financieel effect zal hebben op gemeenten. Bovendien zal een meerjarig effect nog geringer zijn omdat gemeenten soms profiteren en soms inleveren als gevolg van nacalculatie.’

Uit een analyse van het ‘aangekondigde’ accres in de meicirculaires en de feitelijke ontwikkeling (groei of korting) van het gemeentefonds (‘nacalculatie’) blijkt echter een behoorlijk verschil te zitten. Dusdanig groot dat gemeenten de afgelopen jaren veel meer contributie hebben betaald dan op basis van het daadwerkelijke accres gerechtvaardigd zou zijn.

De VNG houdt in haar rekensom waarop de contributie wordt gebaseerd, verder wel rekening met gemeentelijke herindeling, maar niet met bevolkingsgroei. Ook dit pakt nadelig uit voor gemeenten en gunstig voor de VNG.

---

---

Acht ton 

Het speur- en rekenwerk is, op verzoek van Binnenlands Bestuur, verricht door Jan Verhagen, financieel specialist en columnist. ‘De VNG heeft zich aan de spelregels gehouden, maar de veronderstelling van de VNG dat de aankondiging in de meicirculaire nauwelijks afwijkt van de definitieve uitkering klopt niet.’ De contributieopbrengst van de VNG is de afgelopen twee jaar door de combinatie van tegenvallende accressen en bevolkingsgroei gelijk opgegaan met het accres, terwijl afgesproken was dat het 2 procent per jaar zou achterblijven bij het accres.

De contributie blijft echter niet achter bij het accres omdat het definitieve accres in 2012 ruim 3 procent lager is dan eerder aangekondigd in de meicirculaire 2011 en door de bevolkingstoename. Gemeenten kregen minder geld van het rijk, maar dit is niet verrekend in de uiteindelijke VNG-contributie. De VNG haalt jaarlijks een krappe 20 miljoen euro aan contributie binnen. Zo bezien hebben gemeenten over de jaren 2011 en 2012 acht ton te veel contributie betaald.

Nacalculatie
In een reactie benadrukt de VNG dat de leden met deze systematiek hebben ingestemd, en dat deze een plus of een min kan inhouden. ‘Van nacalculatie is geen sprake, omdat dat niet is afgesproken met en tussen de leden’, aldus een VNG-woordvoerder desgevraagd. De VNG ziet geen noodzaak om de gebezigde systematiek te heroverwegen, ook niet nu deze voor de tweede keer op rij negatief voor gemeenten uit - pakt en voor gemeenten per saldo geen sprake is van de afgesproken korting van 2 procent per jaar.

‘We hebben oog voor de lastige fi nanciële positie waarin gemeenten zich bevinden. Met de contributieberekening houden we daar wel degelijk rekening mee. Mede vanwege de crisis die ook de gemeenten zwaar treft, stelt het bestuur van de VNG voor om voor 2014 een eenmalige nullijn te hanteren.’

2014
Het contributietarief 2014 wordt, zo stelt de VNG voor, gelijk gehouden aan dat van 2013. In de ‘vooraankondiging’ van de meicirculaire wordt uitgegaan van een accres van 4,83 procent. Gezien de eerdere afspraken met gemeenten zou de contributie dus zo’n 2,8 procent verhoogd kunnen worden. De VNG ziet daarvan af, maar zit dan per saldo nog steeds boven de eerder afgesproken trend.

---

Rekenen voor gevorderden
In november 2010 besloten de gemeenten om de VNG-contributie in 2011 tot en met 2014 ‘trap op, trap af’ mee te laten lopen met het accres van het gemeentefonds, met een extra korting van 2 procent per jaar. Iedereen moest de broekriem aanhalen, dus wilden gemeenten ook minder bijdragen aan de VNG. Het contributietarief 2011 werd volgens afspraak uiteindelijk vastgesteld op minus 1,99 procent. Deze vaststelling was gebaseerd op het bestuurlijk afgesproken accres 2011 van het gemeentefonds ( 0,09 procent) plus 0,1 procent verhoging vanwege herindelingen (van 441 naar 431 gemeenten) en de 2 procent bezuiniging.

Het tarief 2012 is gebaseerd op het accres 2012 van het gemeentefonds volgens de meicirculaire 2011 (+0,55 procent), plus 0,2 procent verhoging door herindelingen (van 431 naar 418 gemeenten) en de 2,0 procent bezuiniging; samen 1,25 procent.

Het contributietarief 2013 jaar is gebaseerd op het accres 2013 van het gemeentefonds volgens de junicirculaire 2012 ( 0,38 procent), plus 0,03 procent verhoging door herindelingen (van 418 naar 415 gemeenten) en 2,00 procent bezuiniging; samen 2,38 procent.