Baron von Münchhausen

Karl Friedrich Hieronymus baron von Münchhausen werd exact driehonderd jaar geleden geboren – in 1720. Hij schreef veel sterke verhalen. Een van de bekendste is dat hij zich aan zijn eigen haren uit een moeras trok. 

Het Centraal Planbureau werd exact vijfenzeventig jaar geleden opgericht – in 1945. Het schrijft ook sterke verhalen. Zo schreef het planbureau onlangs dat de gemeenten zich aan hun eigen haren uit een moeras kunnen trekken. Welk moeras? Dat van de arbeidsgehandicapten.

De gemeenten moeten namelijk zorgen dat mensen met een arbeidshandicap een baan kunnen krijgen. Vroeger heette dat sociale werkvoorziening – dan weet iedereen waar ik het over heb. Daarvoor krijgen de gemeenten geld van het rijk, het participatiebudget. Bijna 2 miljard euro voor ongeveer 80.000 mensen. Dat participatiebudget wordt met een ingewikkeld model verdeeld – het zal eens een keer niet zo zijn. Het Centraal Planbureau heeft nu een plannetje bedacht zodat de gemeenten met dat participatiebudget méér arbeidsgehandicapten een baan kunnen geven. Want dat zou ‘maatschappelijk optimaal’ zijn.

Hoe? Door die 2 miljard euro niet volledig met dat ingewikkelde model te verdelen maar door een deel ervan te verdelen met ‘prestatiebekostiging’. Elke gemeente krijgt dan een bepaald bedrag voor iedere persoon met een arbeidshandicap die ze aan een baan helpt. Omdat de beloning voor het helpen van mensen met een arbeidshandicap zo groter wordt, zouden de gemeenten beter hun best ervoor doen. Bijvoorbeeld meer geld investeren voor die banen, of meer ambtelijke uren eraan besteden.

Ik kan u vertellen dat dat plannetje niet gaat lukken. Als alle gemeenten meer mensen met een arbeidshandicap aan een baan helpen, en daar extra voor beloond worden, dan lukt dat nooit met hetzelfde budget. En als maar een deel van de gemeenten extra mensen met een arbeidshandicap aan een baan helpt, dan lukt het wel met hetzelfde budget, maar dan krijgt het andere deel van de gemeenten minder geld.

Die gemeenten moeten dan bezuinigen op bibliotheek, zwembad, wegenonderhoud, jeugdzorg, of wat dan ook. En dat noemt het planbureau ‘maatschappelijk optimaal’? Voor eens en altijd: je kunt niet door een slim verdeelmodel meer bereiken met hetzelfde budget. Je kunt je niet aan je eigen haren uit een moeras trekken.