Slecht financieel advies

‘De ambitie van één man leidde tot een van de grootste financiële catastrofes in de geschiedenis’, volgens de filmtrailer. Maar dat was 1999 en toen werd één bank getroffen, nu in 2008 gaat het om veel meer. Hoewel, misschien is Leeson wel de bekendste, maar zeker niet de grootste mislukkeling. Hij staat slechts negende op de lijst van opmakers. Acht anderen verbrandden meer geld van hun bazen en klanten.

Voorlopig wordt de top-30 van deze barre financiële herfst aangevoerd door de Fransman Jérôme Kerviel die begin dit jaar bijna vijf miljard euro liet verdampen van zijn Franse werkgever Société Générale. Maar misschien heeft u niet eerder gehoord van de nummer twee, de Canadese wiskundige Brian Hunter die als twintiger al bijna 50 miljoen in twee jaar verdiende voor zijn eerste werkgever, maar daarna in 2006 bijna vijf miljard verspeelde met speculaties op energietransacties. Nee, Leeson die minder dan een miljard euro verspeelde is in dit rijtje van louter heren een kleine jongen.

Verder valt op dat in de top-30 van schandalen acht Europese voorvallen staan en ook dat tweederde van de schandalen in de laatste tien jaren plaatsvond. Slechts drie van de top-30 schandalen betroffen aandelen, het overgrote deel derivaten, waar met een kleinere inleg een veel hogere winst (of verlies) mogelijk is. Kortom, grandioze mislukte beleggingen komen wereldwijd voor, hebben aan omvang gewonnen door de derivatenhandel en worden veroorzaakt door overijverige mannen en tekortschietende risicobeheersingsmaatregelen.

Al ruim een decennium geleden is hiervoor een hele beroepsgroep ontstaan die ‘het management van de organisatie ondersteunt met risicoanalyses en aanbevelingen doen over de te volgen strategie voor de beheersing van risico’s’. Ze verkopen hun professie met slogans als ‘de snelste auto’s hebben de beste remmen nodig’. Schandalen zoals veroorzaakt door Nick Leeson, de boekhoudschandalen bij Enron en Ahold en de mislukte beleggingen van de provincie Zuid-Holland en elders, alles wordt gebruikt als argument voor meer en beter risicomanagement.

Toch zit misschien in de opkomst van risicomanagers wel de kiem van veel ook recente mislukkingen in de financiële wereld. Alle ‘business control risc advisors’ binnen banken, auditfirma’s en publieke toezichthouders tezamen hebben er niet voor kunnen zorgen dat najaar 2008 blijkt dat veel banken en verzekeraars door risico-onderschatting rijp zijn voor de sloop.

Goedbedoelende adviseurs hebben het topmanagement in slaap gesust met hun onnavolgbare sommen en spreadsheets en zo roekeloze beleggingen gelegitimeerd. Of ze hebben er in hun modellen te weinig rekening mee gehouden dat de bedrijstop gevoeliger is voor de verlokkingen van eigen gewin door risicovol gedrag, dan voor de stabiliteit op lange termijn van de onderneming. In beide gevallen is er reden voor herbezinning op de bijdrage van risico-adviseurs in de financiële wereld.