Sigaren uit eigen doos

Duitsland en Groot-Brittannië stimuleren de economie door de koopkracht te versterken met belastingverlagingen en door vele tientallen miljarden euro’s te investeren. België, met een al torenhoge staatsschuld en dito begrotingstekort, wacht de economische zondvloed af. Denemarken, dat er veel beter voor staat, neemt bewust geen extra maatregelen om de economie te stimuleren.

Het pakket aan maatregelen van Bos & Balkende lijkt van alles wat te hebben. De regering legt de nadruk op de werking van de automatische stabilisatoren waardoor de kosten van de recessie en daardoor de overheidstekorten oplopen. Tegelijkertijd komt het met stimuleringsmaatregelen om de werkgelegenheid te bevorderen en de economie aan te jagen.

Door de automatische stabilisatoren ademt de rijksbegroting mee met de economie en dat kost circa 50 miljard euro. Het lijkt bijzonder, die automatische stabilisatoren, maar die hebben andere landen ook. Het typisch Hollandse hieraan is dat het kabinet vervolgens niets doet. Het laat de staatsschuld oplopen. Pas als de economie aantrekt, gaan we de schulden aflossen. De facto regeert Balkende IV dus over tien jaar nog, doordat volgende kabinetten de schulden van nu moeten betalen. Zonder maanden vergaderen in Torentje en Catshuis, doet België automatisch hetzelfde.

Balkende c.s. komen wel met stimuleringsmaatregelen voor de werkgelegenheid en de economie. Maar is dat pakket van 7,5 miljard ook werkelijk 7,5 miljard? Door het wollige taalgebruik in het ‘beleidsakkoord’ is onduidelijk waaraan nu wat wordt uitgegeven, en hoe. ‘Snelle uitvoering’ is een regelmatig terugkerende frase. Zo worden de projecten van het ministerie van Economische Zaken uit het Fonds Economische Structuurversterking (FES) vervroegd uitgevoerd: in twee jaar gaat het om 1,7 miljard euro. In normaal Nederlands heet dat een sigaar uit eigen doos.

Zo zitten er nog meer sigaren uit eigen doos in het pakket stimuleringsmaatregelen. Bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is twijfel gerezen over de 250 miljoen euro die de regering in drie jaar wil uittrekken voor de bestrijding van de jeugdwerkloosheid. Is dit extra geld of komt dit bedrag via een omweg toch weer uit de gemeentekas?

Het kabinet heeft plannen van gemeenten en provincies verdisconteerd in zijn 7,5 miljard euro. Maar de 1,5 miljard die het kabinet gemakshalve bij het eigen stimuleringspakket optelt, is een deel van de door lagere overheden al eerder toegezegde 3 miljard euro.

De regering heeft dus met veel bombarie stofwolken opgeworpen om uiteindelijk dicht in de buurt te komen van het Deense beleid: weinig extra doen. Het verschil met de Denen: de sigaren uit eigen doos die Balkenende, Bos en Rouvoet ten langen leste wisten te presenteren. De tijd zal leren of dit de beste aanpak van de recessie is.

Erik van Zwam