Schoonmaak is schoonmaak, of niet?

Aanbesteden wordt vaak duur en ingewikkeld gevonden. Bovendien leidt het nogal eens tot onrust onder thuiszorgmedewerkers die van werkgever moeten wisselen, en cliënten die hun vaste hulp kwijtraken. Slechts vijf gemeenten in Overijssel hebben het totnogtoe aangedurfd om niet Europees aan te besteden. Veel meer gemeenten zouden er vanaf willen, maar schrikken terug voor mogelijke rechtszaken.

Met deze uitspraak van de Europese Commissie zal vrijwel geen gemeente meer durven denken aan niet aanbesteden. Het is de vraag is of die angst terecht is. In de brief uit Brussel wordt geredeneerd dat gemeentelijke thuiszorg bestaat uit twee componenten: zorg en schoonmaakwerk. Zorg is een dienst en hoeft niet te worden aanbesteed. De schoonmaak is een economische dienst en dan moet aanbesteden wél. Bij een contract met een mix tussen deze twee, bepaalt de grootste component het aanbestedingsregime.

Huishoudelijke verzorging bestaat voor het grootste deel uit schoonmaakwerk, stelt de Europese Commissie, dus is aanbesteden dan verplicht. Maar precies over de kwestie of dat onderscheid tussen zorg en schoonmaak er in de thuiszorg wel moet zijn, wordt evengoed al sinds 2007 een levendig debat gevoerd.

Toen gemeenten de huishoudelijke verzorging voor hun burgers moesten gaan betalen zijn de tarieven voor thuiszorg flink omlaaggegaan. Zorgorganisaties stuurden veel te snel dure verplegers op iemand af, ook als die persoon prima af kon met alleen hulp bij huishoudelijke klusjes, was de redenering. Gevolg was dat ook pure schoonmaakorganisaties zich op de thuiszorgmarkt gingen begeven. Maar die trend lijkt zich voorzichtig te keren.

De berichten over een ‘uitgeklede thuiszorg’ hebben gemeenten voorzichtiger gemaakt en ze hoeven niet meer allemaal het onderste uit de financiële kan. Er is meer aandacht voor de andere verplichtingen die de Wet maatschappelijke ondersteuning gemeenten oplegt, namelijk om te zorgen dat burgers actief aan de maatschappij kunnen deelnemen, ofwel dat ze niet vereenzamen.

Dat de thuiszorg daarin wat kan betekenen, wordt meer erkend. Ofwel, de knip die er was tussen zorg en schoonmaak is in ieder geval niet in elke gemeente even strikt te maken. Uiteindelijk is de brief van de Europese Commissie niet meer dan een advies en gaat het Europese Hof over de precieze uitleg van de regels.

Het zou zomaar kunnen dat die wel een verschil ziet tussen schoonmaken en schoonmaken.