Bureaucratisch onkruid: specifieke uitkeringen

Het rijk moet veel spaarzamer zijn met het verstrekken van specifieke uitkeringen aan gemeenten en provincies. In iets meer dan vijf jaar tijd is het aantal verdubbeld naar zo’n honderd stuks. Het leidt tot zware administratieve lasten, voor zowel decentrale overheden als de ministeries zelf.

De aanbeveling komt van de Commissie Bedrijfsvoering en Auditing Decentrale Overheden (Bado). Enkele decennia terug waren er honderden specifieke uitkeringen. In 1980 bijvoorbeeld bestonden er liefst 532. Het beleid dat aantal terug te dringen was succesvol, totdat er in de laatste jaren weer sprake is van een forse stijging. Niet alleen in aantallen, maar ook qua bedragen die ermee zijn gemoeid. Ging het in 2015 om zo’n vijftig specifieke uitkeringen voor in totaal circa 3 miljoen euro, nu zijn het er dubbel zo veel en gaat het om bijna 20 miljoen euro.

Onrechtmatig

Die toename was een gevolg van het feit dat de decentralisatie-uitkering door de Algemene Rekenkamer als onrechtmatig werd aangemerkt. Het rijk loste dat op door dan maar voor de specifieke uitkering te kiezen. Door het toegenomen aantal specifieke uitkeringen en de daarmee gemoeide bedragen, is volgens de commissie Bado de uitvoerbaarheid en controle in het geding. Specifieke uitkeringen zijn immers geoormerkte uitkeringen, die achteraf door de accountant van de gemeente of provincie moeten worden gecontroleerd of de besteding ervan rechtmatig was. Een administratief belastende verantwoording, aldus de commissie, voor zowel de ontvangende als de verstrekkende partij.

Inefficiënt

Het oormerken is bovendien niet in alle gevallen even efficiënt. Als gevolg daarvan kunnen decentrale overheden de middelen niet altijd doelmatig en doeltreffend inzetten, bijvoorbeeld omdat het doel op een betere manier kan worden bereikt, dan de regels voorschrijven.

Geringe bedragen

Beter is het volgens de commissie te kiezen voor financiële bijdragen in de vorm van de algemene uitkering of een decentralisatie-uitkering zonder voorwaarden. Bij de coronacompensatie is ook van die optie gebruik gemaakt. En als er dan onverhoopt toch wordt gekozen voor specifieke uitkeringen, wees dan als rijk terughoudend bij het toekennen daarvan met geringe bedragen. ‘De baten wegen in veel gevallen niet tegen de lasten op’, zo stelt de Bado-commissie.