Het grootste risico

De meeste risico’s van de decentralisaties kenden we al. Maar één risico hebben we allemaal over het hoofd gezien. We kenden al wel het risico dat de kleinere gemeenten de nieuwe taken niet aan zouden kunnen. Sommige mensen zouden dan de nieuwe voorzieningen niet meer krijgen. Om dat te voorkomen, moesten alle gemeenten verplicht gaan samenwerken. 

Dus zijn er overal regionale samenwerkingsverbanden opgericht voor de nieuwe taken van de decentralisaties. Dat maakt de voorbereiding en de uitvoering van de decentralisaties natuurlijk veel ingewikkelder en veel duurder, maar die moeite en die uitgaven moeten de gemeenten overhebben voor de zekerheid dat alle gemeenten de nieuwe taken aankunnen.

We kenden ook al het risico dat er verschillen tussen de gemeenten zouden ontstaan in het niveau van de nieuwe voorzieningen. Sommige mensen zouden dan minder kunnen krijgen dan anderen. Een beetje verschil is okay, maar te groot moeten die verschillen niet worden. Om dat te voorkomen, wordt een complex controlestelsel opgezet. Dat maakt het toezicht op de decentralisaties natuurlijk veel ingewikkelder, en kost een hoop geld, maar die moeite moeten de gemeenten er maar voor overhebben.

We kenden verder al het risico dat de gemeenten geen informatie meer zouden geven over de uitvoering van de nieuwe voorzieningen. En die informatie en kennis wil het rijk graag verzamelen, voor het beleid in de toekomst. Om die informatie te garanderen, is een gedetailleerd verantwoordingsstelsel opgezet. Ook dat kost de gemeenten een hoop geld en ergernis, maar die moeite moeten de gemeenten overhebben voor de wens van het rijk alles in de gaten te houden.

Het is goed dat we deze risico’s kennen. Deze gevaren moeten we de komende jaren inderdaad in de gaten houden. Helaas hebben we het grootste risico van de decentralisaties over het hoofd gezien. Dat risico zat in geen enkele risicoanalyse. Het grootste risico is dat het rijk zelf een puinhoop maakt van de voorbereiding, dat de ministers en de ministeries niet op tijd klaar zijn om de taken over te dragen aan gemeenten, dat het rijk zelf niet weet hoe de huidige situatie is, dat het rijk nog steeds niet duidelijk heeft gemaakt welke taken naar de gemeenten gaan, dat het rijk te weinig budget besteedt aan de decentralisatie, door knulligheid bij het rijk, onbenulligheid, onkunde, traagheid, vaagheid, wispelturigheid, en door eindeloze discussies tussen rijksorganen onderling. Dit gecombineerd met een totaal onvermogen bij het rijk om een tijdsplanning aan te houden en een arrogante ‘wij doen alles perfect’-communicatie. Als we in dit land in de toekomst nog ooit iets willen decentraliseren, moeten we dit grootste risico eerst aanpakken!