Wonen, zorg en klimaat zowel landelijk als lokaal belangrijk thema

De thema’s bestaanszekerheid, klimaat, zorg, migratie en wonen domineerden de Tweede Kamerverkiezingen. In hoeverre speelden diezelfde onderwerpen een rol in de lokale politiek? Migratie en armoede blijken in gemeenteland minder uitgelichte thema’s.

Europa

Onderzoeksbureau Necker concludeert na een analyse van de gemeentelijke coalitieakkoorden van 2022, de gepubliceerde rapporten van lokale rekenkamers van het afgelopen jaar en de verkiezingsprogramma’s van partijen voor de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen dat er op gemeenteniveau opvallend minder aandacht is voor beide beleidsterreinen. Een verklaring daarvoor kan volgens de onderzoekers zijn dat belangrijke beslissingen ten aanzien van migratie op landelijk en Europees niveau worden genomen. Tegelijkertijd zijn gemeenten juist aan zet als het gaat om het huisvesten van statushouders en het faciliteren van opvanglocaties.

De WRR constateerde in 2020 dat er veel meer lokaal beleid nodig is, waarin aandacht is voor onder andere integratie, voorzieningen en lokaal draagvlak.

Woonbeleid

In de lokale coalitieakkoorden 2022–2026 komt een aantal van de landelijke verkiezingsthema’s veel terug. Woonbeleid komt maar liefst in 98 procent van de coalitieakkoorden voor, zorg in 96 procent en klimaat in 93 procent van de akkoorden. Dat zijn dan ook thema’s waar gemeenten veel beleidsruimte hebben en waar de verantwoordelijkheid naar inwoners direct en urgent is.

Rekenkamers

Rekenkamers doen onderzoek naar thema’s met lokale of regionale maatschappelijke relevantie; vaak thema’s waar raadsleden en de samenleving vragen of zorgen hebben. Van 96 geanalyseerde rekenkamerrapporten, gingen er 17 over het thema zorg (18 procent). Dit wordt gevolgd door het thema bestuur (15 rapporten). Dat is te verklaren uit het feit dat dit een brede categorie is; van het functioneren van de gemeenteraad tot dienstverlening.

Verder blijken ook woonbeleid, participatie, en armoedebeleid populaire thema’s voor de rekenkamers. Net als in de coalitieakkoorden krijgt het thema migratie weinig aandacht van rekenkamers. Dat is volgens Necker mogelijk te verklaren vanuit de politieke gevoeligheid van het onderwerp. Opvallend is dat ook klimaat nauwelijks onderwerp van onderzoek is.

Jeugdzorg

De twee onderwerpen die in alle drie de type documenten terugkomen zijn wonen en zorg. Voor wonen geldt dat het zowel op landelijk als lokaal niveau vooral om de woonvoorraad en het type woningen gaat. Voor het thema zorg zien de onderzoekers een belangrijk verschil tussen de landelijke en lokale invulling. Op lokaal niveau gaat het in de meerderheid van de gevallen over jeugdzorg – voor alle rekenkamerrapporten over zorg ging zelfs 53 procent daarover. En in de coalitieakkoorden wordt in 65 procent van de akkoorden jeugdzorg genoemd.

In de verkiezingsprogramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen gaat het, van alle keren dat gerefereerd wordt aan het thema zorg, slechts in 7 procent van de gevallen om jeugdzorg. ‘Het lijkt daarmee dat het onderwerp jeugdzorg na de decentralisatie in het sociaal domein in 2015 op landelijk niveau meer is losgelaten’, aldus de onderzoekers.