Begrotingen lang niet altijd juist en volledig

Gemeentebegrotingen geven vaak nog een onjuist en onvolledig inzicht in de incidentele baten en lasten. Gemeenteraden moeten er alert op zijn.

Die waarschuwing geeft de provincie Zuid-Holland als toezichthouder op de gemeentefinanciën. Zeker in een tijd waarin de financiële risico’s van de gemeente door de decentralisaties op het gebied van jeugd, werk en zorg fors zijn toegenomen, is het volgens de toezichthouder van cruciaal belang om als raad inzicht te hebben in de reële cijfers.

‘Het komt nog steeds voor dat een gemeente het belang van het overzicht van incidentele baten en laten niet kent of onderschat. Het gevolg kan zijn dat een gemeente onaangenaam wordt verrast doordat een jaarrekening- of begrotingsoverschot na correctie van incidentele baten en lasten verandert in een structureel tekort’, aldus de provincie in een speciale circulaire. Daarbij kan het uiteindelijk gaan om een verschil enkele miljoenen.

Van de 27 conceptbegrotingen 2016 die de toezichthouder tot dusver heeft ingezien, blijken die van 13 gemeenten de toets der kritiek op het punt van de incidentele baten en lasten niet te kunnen doorstaan. ‘Die zijn in op dit moment nog niet voldoende’, aldus Marcel van der Ark van de provincie. Vaak ook blijken de incidentele baten en lasten onoverzichtelijk gerangschikt, waardoor raadsleden het reëel en structureel resultaat zelf moeten berekenen op basis van gegevens die elders in de – soms honderden pagina’s tellende – begroting en jaarstukken staan. Het zou beter zijn de uitkomsten van dit overzicht mee te nemen in de bestuurlijke samenvatting.

Bij incidentele baten gaat het om een boekwinst bij de verkoop van gemeentelijke eigendommen. Voorbeelden van incidentele lasten zijn verliezen uit de grondexploitatie en kosten van een eenmalig evenement. Doel van de circulaire is bij raadsleden een bewustwordingsproces op gang te brengen. Zij zijn het die het college erop moeten aanspreken als de informatie niet helder en volledig in de stukken staat. Vanuit de versterking van het horizontale toezicht zou het goed zijn als de raad meer gebruik maakt van het overzicht incidentele baten en lasten en dit betrekt in het raadsdebat. Ook de toezichthouder kan tot actie overgaan; in het meest vergaande geval kan een onjuist of onvolledig overzicht zelfs leiden tot het onder curatele stelling.