Platteland 'onleefbaar' na herijking gemeentefonds

De plattelandsgemeenten leggen zich niet op voorhand neer bij louter nadelige financiële gevolgen van de geplande herijking van het gemeentefonds. ‘Het kan niet zo zijn dat het hele platteland wordt onderbedeeld’, zegt voorzitter Ellen van Selm van P10, de club waarin 21 plattelandsgemeenten zijn verenigd.

Niet-verstedelijkte gebieden benadeeld
Van Selm, tevens burgemeester van het Friese Opsterland, reageert op de berichtgeving in Binnenlands Bestuur dat – afgaande op de resultaten van twee diepgravende onderzoeken van Cebeon en AEF – de nieuwe verdeling van de algemene uitkering over de gemeenten vooral in het nadeel uitpakt voor niet-verstedelijkte gebieden. Zonder bijstelling van de plannen vloeit rijksgeld vanaf volgend jaar van oost naar west, van klein naar groot en van platteland naar stad.

Voldoende financiering

Het is nog wachten op de definitieve cijfers voor individuele gemeenten – naar verluidt maakt Binnenlandse Zaken die eind deze maand bekend – maar Van Selm is niet bepaald gerust op de uitkomst van de eronder liggende berekeningen. ‘Wij volgen het met argusogen', zegt ze desgevraagd. 'Maar als het waar is wat er tot nu naar buiten is gebracht, staat dat haaks op wat wij – de 21 P10-gemeenten – willen: het platteland leefbaar houden. Dat kan alleen met voldoende financiering.’

Nadeelgemeenten

Van Selm wil eerst de definitieve uitkomst afwachten, maar maakt duidelijk dat als de vrees bewaarheid wordt er vanuit de P10 serieus verzet te verwachten is. ‘Kijk, dat er bij een herijking nadeelgemeenten zijn, dat is logisch. Maar het kan niet zo zijn dat alle plattelandsgemeenten in die categorie vallen. Dan klopt er iets niet in de systematiek’, zegt Van Selm.

VNG-standpunt

Naar verwachting neemt het bestuur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) nog deze week een standpunt in. Van Selm, die in het VNG-bestuur zit, wil daar niet op vooruitlopen. De onderzoeksresultaten staan op de agenda van de VNG-commissies bestuur en financiën. In die laatste commissie zitten drie P10-vertegenwoordigers.

Klassieke tegenstelling

Volgens gemeentefondsspecialist Dirk Jans van FrontinPauw zal het voor de VNG een lastige afweging  worden. ‘De klassieke tegenstelling tussen stad en platteland ligt op de loer, net zoals destijds bij het groot onderhoud aan het verdeelstelstel in 2015, 2016 en 2017. De gang van zaken rond het cluster Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing ligt velen nog vers in het geheugen’, stelt hij.

Opheldering gevraagd

Deze week komt als het goed is ook gemeentefondsbeheerder Binnenlandse Zaken met een antwoord op de vraag die CDA-parlementariër Harry van der Molen namens de Tweede Kamer stelde. Van der Molen wil opheldering van minister Knops of het klopt dat kleine en middelgrote gemeenten moeten bloeden voor de grotere steden. Met name de ‘regio’ zou er volgens eerdere berichtgeving van Binnenlands Bestuur bij de nieuwe verdeling van het gemeentefonds op achteruitgaan.

Bestuurlijk overleg

De prangende vraag is welk standpunt het ministerie inneemt en straks gaat inbrengen in het bestuurlijk overleg met de VNG. Dat overleg staat voor 20 februari gepland. De keuze lijkt te gaan tussen uitstel van de invoering van de herijking of alleen invoering van de herijking van het sociaal domein in 2021 en uitstel van de herijking van de klassieke taken. Wat voor die tweede variant pleit is volgens Jans dat de voorgestelde andere verdeling van het sociaal domein een duidelijke verbetering inhoudt ten opzichte van het huidige verdeelstelsel.