Pijnlijk

Het pijnlijke aan de miljardenkorting van 2026 is ook: dat die in 2026 is. Een jaar met gemeenteraadsverkiezingen. Heeft dat gevolgen voor de mogelijkheid om de korting deels op te lossen met extra onroerendezaakbelasting, ozb?

De afgelopen dertig jaar steeg de gemeentelijke ozb gemiddeld ruim 5 procent per jaar. Die stijging varieerde van 2,2 procent in 2016 tot 8,8 procent in 2000. Er was exact één jaar waarin de ozb daalde, in 2006 daalde de ozb 28,6 procent. Dat kwam door het afschaffen van de ozb voor gebruikers van woningen.

Er blijkt nauwelijks verband tussen de stijging van de ozb en de verkiezingen. In de jaren zonder gemeenteraadsverkiezingen steeg de ozb-opbrengst gemiddeld 5,3 procent. En in de jaren met gemeenteraadsverkiezingen steeg de opbrengst van de ozb gemiddeld 4,8 procent – waarbij ik 2006 niet meetel. Dat is een mooi compliment aan de gemeentebestuurders van de afgelopen dertig jaar. Ze hebben dus niet hun kiezers gepaaid door in verkiezingsjaren de ozb te beperken en de andere jaren flink los te gaan.

Maar recent onderzoek van de universiteit Groningen lijkt het pijnlijke van de miljardenkorting in 2026 minder pijnlijk te maken. Die heeft namelijk berekend dat kiezers een beperkte stijging van de ozb wel afstraften bij de gemeenteraadsverkiezingen, door minder te stemmen op de collegepartijen. Maar een forse ozb-stijging beloonden de kiezers daarentegen met extra stemmen. Bij een forse ozb-stijging gingen de kiezers er namelijk van uit dat er vast wel een goede reden voor zou zijn.

En dan waardeerden kiezers het dat de collegepartijen de ozb durfden te verhogen. Dat onderzoek van de universiteit Groningen heeft wel weer een pijnlijk gevolg. Nu algemeen bekend is dat een forse ozb-stijging kan helpen bij de verkiezingen, kan dat ook tégen de collegepartijen gaan werken. Bij een forse ozb-stijging in 2026 kunnen de collegepartijen namelijk het verwijt krijgen dat ze dat vooral doen voor hun verkiezingsuitslagen. De ozb fors verhogen om stemmen te winnen. Met kennis van het onderzoek is dat verwijt begrijpelijk.

Dat besef maakt dat de collegepartijen de ozb in 2026 moeilijk kunnen verhogen. En daar komt de wens van het nieuwe kabinet om afspraken te maken over de ozb-stijging nog bij. Dat alles maakt de keuze voor 2026 nog pijnlijker.