Grip op de begroting

De Tweede Kamer heeft het goed geregeld. Voor zichzelf tenminste – niet voor de gemeenteraden. En daardoor heeft de Tweede Kamer veel meer grip op de begroting dan de gemeenteraden. 

Zoals een gemeentebegroting bestaat uit programma’s, meestal een stuk of twaalf, bestaat de rijksbegroting uit artikelen. Dat zijn er ongeveer 180. Zo bevat de begroting van het ministerie van Defensie aparte artikelen voor marine, luchtmacht en landmacht, en ook een apart artikel voor nieuwe investeringen.

De Tweede Kamer bepaalt het budget dat de minister aan elk artikel mag uitgeven. Dus de Kamer kan besluiten dat een minister meer geld mag uitgeven voor marine en minder voor luchtmacht, of minder voor volksgezondheid. Zo’n verschuiving van budgetten tussen verschillende artikelen kan de Tweede Kamer regelen met een amendement bij de begroting. Net als de gemeenteraad zoiets kan. Maar met een amendement kan de Tweede Kamer niet kiezen of het geld van de marine wordt uitgegeven aan bijvoorbeeld een duikboot of een fregat. Dat zit immers in hetzelfde artikel.

Voor meer grip op de begroting heeft de Tweede Kamer daarom geregeld dat hij budgetten binnen een artikel kan wijzigen met een motie. Meer geld voor duikboten, minder voor fregatten. Dat staat nergens in een wet, dat heeft de Tweede Kamer gewoon met zichzelf afgesproken. Zo’n motie heeft dus de kracht van een amendement binnen een begrotingsartikel. Zo’n begrotingsmotie is daarmee veel krachtiger dan een gewone motie, die veel vrijblijvender is. Er is niks vrijblijvends aan een begrotingsmotie.

Nu heeft de Tweede Kamer dat wel goed voor zichzelf geregeld, maar niet voor de gemeenteraden. Geen nood. Wat de Tweede Kamer kan, kunnen de gemeenteraden ook. Ook gemeenteraden kunnen zo’n afspraak maken. Als een gemeenteraad binnen een programma infrastructuur meer geld wil voor fietspaden en minder voor rotondes, dan kan ze dat nu alleen regelen door het programma infrastructuur op te knippen, een apart programma fietspaden te maken, en daar een bedrag aan toe te kennen.

Maar als wordt afgesproken dat een begrotingsmotie datzelfde betekent, dan maakt dat het voor iedereen veel eenvoudiger. Veel gemeenteraden willen meer grip op de begroting. Dat kan op deze manier. En dat kunnen ze simpel zelf regelen.