Ook buurlanden worstelen met pensioenstelsels
Overal in de Westerse wereld zet vergrijzing de pensioenstelsels onder druk. Nederland heeft inmiddels een pensioenakkoord. Hoe staat het bij onze buren? Belgische ambtenaren zijn tevreden, maar het stelsel kraakt.
Overal in de Westerse wereld zet vergrijzing de pensioenstelsels onder druk. Nederland heeft inmiddels een pensioenakkoord. Hoe staat het bij onze buren? Belgische ambtenaren zijn tevreden, maar het stelsel
kraakt.
Slechtst beschermd
‘Het kan toch niet dat de contractuele personeelsleden die de overheid steeds meer aanwerft in feite het slechtst beschermd zijn’, vraagt Ria Janvier, hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen, zich af. Al jaren houdt zij zich bezig met de sociale bescherming van overheidspersoneel en daarbij kaart zij meerdere problemen aan. Dat wordt haar niet altijd in dank afgenomen. ‘Nadat ik mijn eerste studie hiernaar veertien jaar geleden had gedaan, moest ik bijna beveiligd worden omdat ik de vraag durfde te stellen of het statuut waar ambtenaren onder vallen, afgeschaft moet worden.’
Niet automatisch tweede pijler
Net als in Nederland kent het pensioenstelsel in België drie pijlers voor de pensioenopbouw – wettelijk, aanvullend en individueel – maar anders dan in Nederland bouwen ambtenaren niet automatisch pensioen op in de tweede pijler. ‘Het wettelijk pensioen is zeer goed geregeld’, zegt Janvier, ‘dus men gaat ervan uit dat dat voldoende is.
Minder zekerheid
Er kleeft voor ambtenaren een nadeel aan het stelsel. ‘Het kan vandaag of morgen gewijzigd worden. Dat zou natuurlijk aanleiding geven tot stakingen, betogen, heel Brussel ligt plat, maar je kan vanaf morgen zeggen: we doen het helemaal anders. Je bent dus niet zeker van je pensioen in de toekomst. De tweede pijler biedt veel meer zekerheid, die is onaantastbaar.’
Duur
Toch staat het volgens Janvier buiten kijf dat ambtenaren bijna alleen maar voordelen genieten van de wettelijke pensioenafspraken. Het pensioen van de gemiddelde ambtenaar is bijvoorbeeld meer dan twee keer zo hoog als dat van de gemiddelde werknemer. Fijn voor de ambtenaar, maar erg duur om te betalen.
Een bijkomend probleem is dat de Belgische overheden steeds meer gebruik maken van een andere personeelsgroep. Geen ambtenaren, maar contractanten. Ambtenaren worden eenzijdig aangesteld en vallen onder een statuut, maar contractanten hebben een arbeidsovereenkomst en vallen onder het arbeidsrecht, net zoals werknemers in de privésector.
DUITSLAND
Ook in Duitsland zijn hervormingen doorgevoerd om het pensioenstelsel te ontlasten. Dankzij een grote hervorming in 2009 zal de pensioenleeftijd tot 2029 stijgen van 65 naar 67. En sinds 2011 is er in principe geen mogelijkheid meer om voor 63 jaar met pensioen te gaan.
VERENIGD KONINKRIJK
Sinds 2007 geldt voor nieuwe ambtenaren de middelloonregeling, waarbij het pensioen afhankelijk is van het gemiddelde loon, en niet meer de eindloonregeling, waarbij het pensioen afhankelijk is van het laatst verdiende loon voor pensionering. Tot voor kort waren de pensioenleeftijden voor mannen en vrouwen ongelijk, maar sinds vorig jaar kunnen ze allebei met 65 met pensioen. Inmiddels stijgt de leeftijd alweer verder naar 67 in 2028 en misschien nog verder.
FRANKRIJK
De Franse pensioenhervormingen moeten van 42 bestaande onderdelen één coherent systeem maken. Maar president Macron is van plan om zich aan zijn campagnebelofte te houden dat de pensioenleeftijd van 62 niet omhoog gaat, waarmee het tekort op de Franse pensioenbalans dus niet wordt bestreden. Maar 62 is het wettelijke minimum – wie doorwerkt tot 67 ontvangt het volle pensioen.
In Nederland weten we dat dat ook niet zo is.