Ollongren: erfpacht biedt nog steeds mogelijkheden

Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) vindt ook dat de berekeningsmethodiek van de Amsterdamse erfpacht moeilijk is te controleren. Ze reageert hiermee op vragen uit de Tweede Kamer naar aanleiding van een rapport dat het erfpachtstelsel kraakte. Toch vindt Ollongren dat erfpacht nog steeds mogelijkheden biedt.

Kritisch rapport

‘De doelstellingen bij de invoering waren onder meer het invloed houden op het gebruik van de grond en het ten goede laten komen aan de gemeenschap van grondwaardestijging’, schrijft de minister. Het rapport van adviesbureau Berenschot, dat onderzoek deed in opdracht van de gemeenteraad, concludeerde dat het stelsel niet meer doet waar het voor was bedoeld en dat het een soort ingewikkelde grondbelasting is geworden.

Ruimere mogelijkheden

De overheid heeft deze en vorige eeuw meer invloed gekregen op het grondgebruik, gaat de minister verder. ‘Niettemin biedt erfpacht in aanvulling hierop nog steeds ruimere mogelijkheden.’ Er zijn voor- en nadelen te bedenken van zowel erfpacht als vol eigendom en het verschilt per partij of het een voor- of nadeel is, schrijft Ollongren in antwoord op andere Kamervragen.

Juiste instrument

Ze geeft een voorbeeld: een woningkoper heeft genoeg aan een lagere hypotheek als hij of zij de grond niet hoeft te kopen maar canon kan betalen voor het gebruik. Voor een woningverkoper is het een nadeel dat niet alle waardestijging wordt verrekend als de canon soms wordt geactualiseerd. ‘Ik kan niet beoordelen of erfpacht het juiste instrument is wanneer een gemeente kiest voor het laten toekomen van de waardestijging aan de gemeenschap.’

Tegenprestatie

Bovendien zou de doelstelling van grondbelasting ook kunnen zijn om de waarde van grondwaardestijging ten goede te laten komen van de gemeenschap. De analogie met een belasting is volgens Ollongren echter gebrekkig: een belasting is namelijk eenzijdig opgelegd zonder dat er een directe tegenpresentatie nodig is, terwijl die er met erfpacht wel is, in de vorm van de gemeente die het gebruiksrecht geeft.

Grondwaarderapporten

De minister is het eens met de kritiek dat de rekenmethodiek moeilijk is te controleren. ‘De oorzaak hiervoor lijkt te liggen in de grote hoeveelheden informatie en berekeningen. Een deel van de informatie is niet openbaar beschikbaar.’ Amsterdam heeft onderzocht hoe ze transparanter kunnen zijn en de gemeente gaat hierom ‘grondwaarderapporten’ aanbieden.

Verschil in behandeling

De vraag rijst of er sprake is van rechtsongelijkheid in de behandeling van Amsterdamse huiseigenaren, maar dat er verschillen zijn wil niet zeggen dat er sprake is van rechtsongelijkheid. ‘Het blijkt dat er in de praktijk veel verschillen zijn tussen Amsterdamse huiseigenaren. Die kunnen liggen in de eigendomssituatie, afspraken in de erfpachtakte, etc. Daardoor kan het voorkomen dat er een verschil in behandeling is.’

Volop gaande

Ollongren is van mening dat de consumentenbescherming van erfpachters in de hoofdstad wordt geborgd, maar ze merkt dat niet iedereen tevreden is met het beleid. ‘Behandeling van het erfpachtbeleid en het rapport is nog volop gaande in de gemeente.’