Casino

Wist u dat veel gemeenten casinoberekeningen gebruiken? Dat klinkt niet solide – en dat is het ook niet altijd. Ik zal het uitleggen. 

De gemeenten moeten in hun begrotingen opschrijven welke financiële risico’s ze lopen. Daarmee kunnen de gemeenten berekenen hoeveel financiële reserves ze nodig hebben. Het is riskant om te weinig reserves te hebben. Dan zou de gemeente, na enkele tegenvallers, meteen financiële problemen hebben.

Het is aan de andere kant ook zonde om meer reserves aan te houden dan nodig. Als een gemeente te veel reserves heeft, kan ze beter de belastingen een beetje verlagen. Of het geld zinvol besteden. Hoe hoog moeten de reserves zijn? Dat is minder dan de som van alle financiële risico’s samen. De kans is namelijk zeer klein dat alle mogelijke tegenvallers zich tegelijk voordoen. Om te berekenen hoeveel reserves ze nodig hebben, hanteren de gemeenten het uitgangspunt dat de kans maximaal enkele procenten mag zijn dat de reserves te laag zijn – laten we zeggen 2 procent. Dat geeft 98 procent zekerheid dat reserves voldoende zijn. Vervolgen maken de gemeenten ingewikkelde kansberekeningen. Die heten Monte Carlo-experiment, genoemd naar het bekende casino.

Bij 98 procent zekerheid zijn eens in de vijftig jaar de tegenvallers van een gemeente hoger dan de reserves. Maar de gemeenten maken rekenfouten bij de kansberekening. Als hun berekeningen correct zouden zijn, zou namelijk elk jaar 2 procent van de gemeenten in de min schieten. 2 procent van 351 gemeenten, dat zijn 7 gemeenten. Maar in werkelijkheid komen veel minder dan 7 gemeenten tekort aan hun reserves. Wat de rekenfout is? Sommige gemeenten houden alleen rekening met tegenvallers en niet met meevallers.

Andere gemeenten schatten de kansen van de tegenvallers te hoog. Weer andere gemeenten houden er geen rekening mee dat ze halverwege het jaar al maatregelen nemen. Hoe dan ook, de gemeenten denken voor ongeveer 98 procent zekerheid te kiezen maar kiezen in werkelijkheid voor veel meer zekerheid. Daardoor houden ze te veel reserves aan.

Dat is jammer. Ze hadden de ozb lager kunnen vaststellen, nieuwe scholen kunnen bouwen, minder hoeven te bezuinigen, of wat dan ook. In casinotermen: de kans op zwarte cijfers is groter dan de gemeenten denken, de kans op rode cijfers is kleiner.