Twee maten

Van de 140.000 ondernemers die in het voorjaar loonsteun van het rijk vroegen om hun omzetverlies te compenseren, blijkt 60 procent te veel te hebben gekregen. Het gaat om de NOW, de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid. 

Die wordt landelijk uitgevoerd door het UWV. Ondernemers moeten NOW-geld terugbetalen als ze minder omzetverlies hebben gehad dan ze verwachtten, of als ze medewerkers hebben ontslagen en daardoor minder loon hoefden te betalen. Dat meldde minister Koolmees van Sociale Zaken twee weken geleden. Dat terugbetalen gaat natuurlijk een hoop moeilijkheden opleveren, dat laat zich raden. En de minister heeft daar begrip voor.

Het gaat om waanzinnig veel geld. Het rijk heeft, in de eerste coronagolf alleen al, 8 miljard euro loonsteun betaald. Daar komt de noodsteun van de tweede golf nog bij. Hoeveel de ondernemers moeten terugbetalen? De minister geeft geen antwoord. Meer dan een miljard euro, denk ik. Misschien wel 2 miljard euro. Je hoeft geen academische graad in de openbare financiën te hebben om te voorspellen dat het niet gaat lukken om al dat geld terug te krijgen. Daarmee loopt het rijk een groot financieel risico.

Hoe anders bij die ándere steunmaatregel voor ondernemers uit het voorjaar, de Tozo, de Tijdelijke Ondersteuning Zelfstandige Ondernemers. Die wordt uitgevoerd door de gemeenten. Ook daarvan moeten ondernemers ongetwijfeld een deel terugbetalen. En ook dat gaat moeilijkheden opleveren. Maar hier loopt het rijk geen enkel financieel risico. Dat risico ligt namelijk bij de gemeenten. Is te veel Tozo betaald? Dan geeft het rijk de gemeente minder geld – en die moet maar zien of hij het geld kan terughalen bij de ondernemers.

Het rijk meet hier duidelijk met twee maten. Begrip voor de ondernemers die de NOW niet kunnen terugbetalen. Geen begrip voor de gemeenten waar de ondernemers de Tozo niet kunnen terugbetalen. Accepteren dat het UWV het niet perfect kan doen, maar bij de gemeenten geen enkele fout tolereren. Daarmee symboliseert dit de veranderde verhouding tussen rijk en gemeenten onder dit kabinet.

Drie jaar geleden leken rijk en gemeenten twee maten voor het leven. En nu meet het rijk met twee maten, ten gunste van zichzelf, ten nadele van de gemeenten. Drie jaar geleden twee maten voor altijd, nu matten die twee om elke euro.