'Leiden heeft te veel ambitie'

Rijdende trein
'Waar wij achter zijn gekomen, is dat het met de overschrijdingen van gefiatteerde kredieten relatief wel mee valt, maar dat de gemeente met heel veel projecten bezig is en dus heel veel ballen tegelijk hoog houdt,' zegt commissievoorzitter Hans van Egdom, raadslid GroenLinks en registeraccountant bij de Belastingdienst. 'Het nadeel van het werken aan zoveel projecten tegelijk, is dat de plankosten erg oplopen. Er zijn veel vertragingen. Er wordt slecht ingeschat wat de problemen zijn; en als er dan te weinig geld is, wordt er aan de raad meer geld gevraagd. Een rijdende trein kun je immers moeilijk tot stilstand brengen.'

Ambitie
De commissie onderzocht ook hoe de politiek in Leiden beter kan functioneren. 'Het probleem beperkt zich namelijk niet tot een bepaalde politieke partij. Wij hebben geen duidelijk verschil gevonden tussen hoe de partijen hier in Leiden mee omgaan. We zien bij de verschillende colleges dezelfde patronen, al ontstaat er de laatste drie jaar langzaam het besef dat ambitie mooi is maar dat die ambitie wel reëel moet zijn,' zegt Egdom. Een veel gehoorde verklaring, aldus Egdom, dat de overschrijdingen en tekorten met de dominantie van de PVDA in Leiden te maken zouden hebben, wil hij graag ontzenuwen. 'Daar hebben wij niets van gezien, in ons onderzoek. Het gaat om een veel bredere cultuur.'

Oplossing
Een cultuur veranderen is moeilijk, erkent de commissievoorzitter. 'En je moet ook oppassen dat het geen dik rapport wordt dat in een diepe lade verdwijnt omdat de voorstellen voor verandering te rigoureus zijn,' zegt Egdom. Daarom zoekt de commissie de oplossing in handvatten voor de praktijk. 'Een van de aanbevelingen aan het College is, om keuzes veel eerder helderder voor te leggen aan de raad, met voldoende onderbouwing van financiële gevolgen.'

Lef
Maar ook de raad zelf moet anders gaan opereren, meent de commissie. 'De raad voert de druk op om de ambities van het College te vergroten. Wij zien verantwoordelijkheid voor de gemeente en de raad.' Ook het ambtelijk apparaat moet meer ruimte krijgen voor een professioneel oordeel, zegt Egdom: 'Ambtenaren moeten het lef hebben om te zeggen: wat je allemaal wilt is echt niet haalbaar. Het is nou gebruik dat er steeds opnieuw wordt gezocht of een voorstel of aanpassing toch niet mogelijk ingepast kan worden in het plan, ook als het er echt niet inpast. Op basis van een professionaliteit kan een ambtenaar ook zeggen dat het helaas niet mogelijk is. Dat past echter niet in de bestuurscultuur van Leiden, die niet open was en waar ambtenaren bang werden gemaakt om met een eigen oordeel te komen.'

Als het college een reactie op het onderzoek heeft gegeven, wordt die volgende maand in de gemeenteraad besproken.

Lees ook:
'Geld terug voor overheden is diplomatieke zaak' (15/10/2008)