Dood geld

Naast de bankencrisis en de staatsschuldencrisis is er nóg een sluipende crisis gaande waar gemeenten, woningcorporaties, projectontwikkelaars, onroerendgoedbeleggers een enorme financiële dreun van krijgen.

Na de vette jaren, waar winsten voor alle partijen groter en groter werden, komen nu de jaren van verlies in de onroerendgoedmarkt. Het devies is afwaarderen, niet meer bouwen voor de leegstand, slopen en herinrichten. En daar valt weinig of niets aan te verdienen. Het kost geld.

De special in dit blad (zie pagina 21 en verder) over leegstand van kantoren, op bedrijfsterreinen en in krimpgemeenten geeft een onthutsend beeld over de staat waarin de onroerendgoedsector zich bevindt. De branche, maar ook gemeenten en woningcorporaties houden zich gedeisd in de hoop dat het onheil overwaait. Helaas is dat niet het geval als je naar de cijfers kijkt. We hebben meer dan genoeg kantoorruimte gebouwd voor de komende 50 jaar. De waarde van de kantorenportefeuille in Nederland bedraagt zo’n 50 miljard euro. Er zal circa 7 miljard afgewaardeerd moet worden om weer marktconform te zijn.

Gemeenten hebben jaren geprofiteerd van de verkoop van grond, maar dat tijdperk is nu ten einde. De torenhoge winsten zijn verdampt. Nog steeds vergeten sommige gemeenten hun onroerendgoed af te waarderen tot een fractie van de geprognotiseerde verkoopcijfers. Het moet uit de boeken. Het is dood geld geworden. Gemeenten moeten nu de regie gaan nemen in het aanpakken van de leegstand van kantoren. Wat moet worden gesloopt? Wat komt er voor in de plaats als het geen kantoren of woningen zijn? Wie gaat dat betalen? Onder welke voorwaarden mag er nog nieuwbouw worden gepleegd?

De knop moet om. Een stuurgroep als in Parkstad Limburg met de illustere naam “Krimp als kans” is niet meer van deze tijd. Leegstand en krimp gaan gemeenten veel geld kosten en er zijn nauwelijks reserveringen gemaakt. Krimpgemeenten kunnen niet groeien, die krimpen. Grote steden met veel leegstand in de kantorensector moeten niet langer nieuwe bedrijfsterreinen plannen, waardoor oude verpauperen. Het vraagt om regie tussen regiogemeenten. Het vraagt om zelfbeheersing van wethouders die grootse en meeslepende projecten willen realiseren. Het vraagt om veel inventiviteit en creativiteit van lokale bestuurders. Slopen is minder leuk dan ontwikkelen. Maar het is niet anders. De oplossing is slim herbestemmen van onroerendgoed, maar ook daar is vaak het geld niet voor en veelal geen gebruikersgroep. Onroerendgoed wordt de volgende crisis, die laat geen gemeente en woningcorporatie ongemoeid. Voor nu wacht iedereen eerst stilletjes op een oplossing van de staatschuldencrisis. Het is een mooie bliksemafleider, maar niet meer dan dat.