Kleine accountants slaan slag op gemeentemarkt

Binnen een maand van nul naar vijf. Eerst de gemeente Tiel, toen Bedum, De Marne, Winsum en Eemsmond. Nieuwkomer Vallei Accountants gaat er de jaarrekeningen controleren. Er is ruimte voor kleinere partijen nu de grote jongens zich deels uit de gemeentemarkt terugtrekken. Ook Baker Tilly Berk en BDO slaan hun slag.

Gekkenhuis

‘Een gekkenhuis’, zegt directeur-eigenaar Marfred de Leeuw van Vallei Accountants. ‘Een half jaar geleden hoorde ik tijdens een barbecue dat een aantal gemeenten moeite had om een accountant te vinden. Op aanbestedingen kwamen geen inschrijvingen binnen. Of die gemeentemarkt niks voor mij was. Daar ben ik over gaan denken en nu, een paar maanden later, zijn we aan de slag in vijf gemeenten.’ In zijn stem klinkt nog ongeloof door.

Zonder accountant
Naast hem zit plaatsgenoot Adrie-Jan de Korte rustig te grijnzen. Hij zat toen het gerucht zich verspreidde als concerncontroller bij een gemeente dicht bij de bron, zo niet er bovenop. ‘Bij meerdere gemeenten waarmee ik contact had, signaleerde ik weinig interesse vanuit de accountantskantoren om in te schrijven. Het gold bijvoorbeeld ook voor de Groningse gemeenten: Bedum, De Marne en Winsum.’ Deloitte zei in de zomer per direct het lopende contract op.
 

Uitdaging
Buurgemeente Eemsmond zag zich voor een soortgelijke uitdaging gesteld, toen PwC het aflopende contract niet wilde verlengen. Wethouder Theo Berends van Eemsmond klaagde in november publiekelijk dat hij niemand kon vinden ‘die de klus wil klaren’ om de jaarrekening te controleren. Voor veel accountants zou het te veel werk zijn, vanwege de zorgtaken die de gemeenten er sinds 2015 van het rijk bij hebben gekregen.

Niet bevestigd
In december meldde Accountancy Nieuws dat Deloitte zich helemaal terugtrok uit de kleinere gemeenten. Branchegenoot Baker Tilly Berk zou de klanten overnemen. Dat nieuws is door Deloitte echter nooit bevestigd. Patrick Jussen, voorzitter lokaal en midden-bestuur van Deloitte, ontkent het desgevraagd zelfs volledig. ‘We trekken ons niet terug uit alle kleinere gemeenten, maar richten ons meer op middelgrote en grote gemeenten. Maar ik doe bijvoorbeeld als accountant naast Kerkrade en Maastricht ook nog steeds Nuth. In een aantal gemeenten hebben we geen gebruik gemaakt van een optie tot verlenging van het contract. En ja, bij één enkele gemeente hebben we het contract beëindigd’, zegt hij.

Strijd om handjes
De reden voor dit meer selectieve beleid is in de toename van de hoeveelheid werk en het personeelstekort waarmee Deloitte kampt. Dat geldt evenzeer voor andere kantoren. De strijd om ‘handjes’ is enorm. Er zouden inmiddels immers duizenden vacatures zijn. ‘Dat gaat nu knellen.’

Zwaardere eisen
Tegelijkertijd zijn, mede onder druk van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), twee jaar geleden de kwaliteitseisen voor de accountants zwaarder. Op het niet nakomen daarvan zijn forse boetes gesteld. Dat vraagt om extra ureninzet van de accountant. Specifiek voor gemeenten kwam daar vanaf 2016 nog een last bij: de controle van de gemeentelijke uitgaven aan de zorgtaken die ze in 2015 van het rijk overgeheveld kregen. Daarmee werden gemeenten voor accountantskantoren uiterst complexe klanten.

Lang wachten
Vorig jaar, waarin werd gerapporteerd over het eerste decentralisatiejaar 2015, was het bovendien erg lang wachten op de benodigde gegevens van de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Waar de accountantsverklaring uiterlijk 15 juli bij de provinciale toezichthouder moest liggen, was in veel gemeenten op 1 juli de informatie nog niet voorhanden. Extra druk geeft ten slotte ook de verplichte accountantswissel bij grote beursgenoteerde bedrijven. Die combinatie van factoren maakt het volgens Jussen voor Deloitte steeds moeilijker om overal de gevraagde kwaliteit en professionaliteit te garanderen. Dat te allen tijde kunnen waarmaken is, zo zegt hij, basisvoorwaarde nummer één.

Mooie opstap
Deloitte stelde Tiel voor over te stappen naar Baker Tilly Berk, maar de gemeente koos dus Vallei Accountants als nieuwe partner voor in elk geval de controle van de jaarrekening over 2016. Krap een maand later haalde De Leeuw de vier Groningse gemeenten als klant binnen. Tot en met 2019, wanneer de gemeenten met elkaar fuseren, gaat zijn kantoor er de boeken controleren. Het streven is met de nieuwe Public-tak uiteindelijk een marktaandeel van 10 procent te halen. ‘Wij willen gefaseerd groeien naar zo’n 35 gemeenten’, aldus eigenaar De Leeuw. Voorlopig wordt niet gemikt op de hele grote gemeenten. ‘Eerst maar eens laten zien wat we waard zijn. Een start met vijf kleinere gemeenten is wat dat betreft een mooie opstap.’
 

Het hele artikel verschijnt vrijdag 10 februari in Binnenlands Bestuur nummer 3 - 2017.