Regionale verschillen

In theorie is het simpel. Als je regionale verschillen goed vindt, of accepteert, dan moet je een taak aan provincies of gemeenten overlaten. Als je regionale verschillen niet accepteert, dan moet het rijk het beleid uitvoeren. Was het in de praktijk ook maar zo simpel.

Vrouwen van 50 tot 75 jaar krijgen om de twee jaar een uitnodiging voor onderzoek naar borstkanker. Heel nuttig, het voorkomt ongeveer duizend sterfgevallen per jaar. Er is geen enkele reden om daarbij verschil te maken tussen provincies of gemeenten. Het is daarom landelijk beleid. Maar al meer dan twee jaar – dus al vóór corona – zijn er wel degelijk aanzienlijke regionale verschillen.

Dat komt omdat er te weinig medewerkers zijn. In sommige regio’s lukt het nog om iedereen om de ongeveer twee jaar te onderzoeken, hooguit een maandje later, maar in andere regio’s duurt het bijna drie jaar voordat iedereen onderzocht kan worden. Het rijk erkent ‘dat de gezondheidswinst daardoor minder is’. In begrijpelijk Nederlands: dit kost veel levens. In regio’s waar het bijna drie jaar duurt, kost het natuurlijk veel meer levens dan in regio’s waar het onderzoek nog om de twee jaar kan plaatsvinden.

Als dit een provinciale of een gemeentelijke taak was geweest, dan had iedereen moord en brand geschreeuwd over de regionale verschillen. En terecht! Als in de jeugdzorg in sommige regio’s de wachtlijsten te lang oplopen, noemt iedereen dat onacceptabele regionale verschillen. Als een gemeente achterligt met het huisvesten van asielzoekers, dan wapperen de provincie en het rijk direct met hun vingertjes van regionale gelijkheid. Als in de ene gemeente de ozb hoger is dan in de andere gemeente, dan wordt er al gemopperd. Want alles moet overal gelijk in dit land.

Maar als het rijk zelf bij letterlijk levensbelangrijke zaken grote regionale verschillen creëert, wat in sommige regio’s veel meer doden oplevert dan andere, wat dan? Officieel gebeurt dan niets. Hup hup regionale politici, commissarissen van de koning, burgemeesters, gedeputeerden, wethouders, Statenleden en gemeenteraadsleden, kom voor jullie bevolking op! Wijs het rijk op de verplichte regionale gelijkheid. En als het rijk daar niet in slaagt, vraag dan dit te decentraliseren. Daar wordt dit onderzoek namelijk een stuk gelijker van. Kijk niet naar de theorie, maar kijk naar de praktijk.