Jaar uitstel herverdeling gemeentefonds

De herverdeling van het gemeentefonds, voorzien voor 2021, wordt een jaar uitgesteld. De komende maanden wordt er aanvullend onderzoek verricht. Dat moet vooral tot minder financieel nadeel voor het platteland leiden.

De uitkomsten van de studies van onderzoeksbureaus AEF en Cebeon naar een andere opzet van het gemeentefonds maakten eind januari duidelijk dat de voor 2021 geplande herverdeling van het rijksgeld over de gemeenten voor twee op de drie gemeenten nadelig uitpakt. Vooral kleine en middelgrote gemeenten zien hun inkomsten dalen. Voor steden valt de herverdeling juist gunstig uit.

Scheefgroei
CDA-minister Knops van Binnenlandse Zaken schrok zich naar verluidt rot van die uitkomst en laat nu volgens ingewijden aanvullend onderzoek doen. In september zouden de resultaten daarvan bekend moeten zijn. Dat is evenwel te laat om het gemeentefonds volgend jaar al anders te gaan verdelen. Die andere verdeling was nodig omdat uit eerdere onderzoeken bleek dat sommige gemeenten te veel en andere gemeenten te weinig geld krijgen van Den Haag in relatie tot de kosten waarvoor ze staan. Doel van de herverdeling was om die in de loop der decennia gegroeide scheefheid recht te trekken.

Migranten
De verschuiving die ervan het gevolg is, leidde tot boosheid en bezorgdheid ‘in de regio.’ Tweede Kamerlid Harry van der Molen (CDA) hield zijn partijgenoot Knops voor dat de middelgrote gemeenten en de regio ‘moeten bloeden voor de steden’ en vroeg om een kabinetsreactie. Het officiële antwoord van de minister is er nog steeds niet. ‘Het proces loopt’, is het enige dat een woordvoerster van het ministerie desgevraagd kwijt wil. Maar diverse ingewijden weten te melden dat er de komende negen maanden zodanig aan de verdeelmaatstaven wordt gesleuteld dat er een voor het platteland minder nadelige uitkomst uit rolt. Een van de opties bijvoorbeeld is om een maximum aan te brengen in het bedrag dat gemeenten van het rijk krijgen voor elke inwoner met een niet-westerse migratie achtergrond. In het nieuw ontwikkelde verdeelmodel heeft die categorie immers een behoorlijk zwaar gewicht gekregen. Aangezien die categorie inwoners vaker in verstedelijkte gebieden woonachtig is, vloeit er verhoudingsgewijs meer rijksgeld richting steden. Door een plafond aan te brengen, kan die geldstroom enigszins worden gedempt.

Kunstgrepen
Nadeel van dit soort kunstgrepen is, dat het ongetwijfeld weer leidt tot onvrede bij de steden, die het aanvankelijk voorziene financiële voordeel erdoor (deels) zien verdampen.

De gemeentelijke koepelorganisatie intussen doet geen uitspraak over de uitwerking van de herverdeling. ‘Het besluit daarover is aan de minister’, zo luidde de conclusie na de VNG-commissievergadering bestuur die zich vorige week boog over de uitkomsten van de studies. Wel stelt de commissie dat ‘de (financiële) koek groter moet’. Elke herverdeling zal volgens het VNG-bestuur gepaard moeten gaan met verruiming van het gemeentefonds.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 4 van deze week (inlog)