Grote steden ook aan de plasticbak

Nu de vergoeding voor de inzameling van plasticafval met dertig procent is verhoogd gaan meer gemeenten aan de slag met kunststofrecycling, blijkt uit de eerste reacties. Bijna 60 procent van de gemeenten moet de stap naar plasticinzameling nog maken.

‘De onduidelijkheid over de vergoeding maakte dat wij, net als veel gemeenten tot nog toe de kat uit de boom kijken. Het moet namelijk wel kostenneutraal’, meldt bijvoorbeeld Johan van den Hout (SP), wethouder van onder meer afvalbeleid in Tilburg. ‘Vast staat dat we beter moeten communiceren met de burgers, want ook met afvalfracties als glas en papier scoren wij onder het landelijk gemiddelde’, aldus Van den Hout. Ook afvalverwerker Midwaste denkt dat de meeste gemeenten spoedig van start gaan. ‘Nu de vergoeding rond is, verdubbelt het percentage aangesloten gemeenten binnen een half jaar tot tachtig procent’, schat Midwaste- directeur Machiel van Haaften.

Dat het oorspronkelijke tijdpad (1 januari 2009 beginnen) en de doelstellingen (38 procent van het kunststofafval hergebruiken in 2009) zijnversoepeld, kan slechts weinigen deren. ‘Het is belangrijk dat gemeenten nu een weloverwogen besluit kunnen nemen’, zegt Sandra Korthuis, directielid van de VNG. ‘Koste wat het kost wilden we voorkomen dat burgers tweemaal betalen, namelijk via de afvaltaks en ook nog eens via de gemeentelijke afvalstoffenheffing.’

Dat vooral noordelijke gemeenten voor nascheiding uit restafval lijken te kiezen, verbaast Korthuis niet. ‘Er bestaan daar faciliteiten voor bij Vagron in Groningen, en ook bij Omrin in Friesland is een scheidingsinstallatie op komst. Gemeenten moeten nu zelf beslissen welke methode het beste voor hen is.’

Diftar

Het steekt de gemeenten nog wel dat er van de jaarlijkse 365 miljoen euro die via de verpakkingentaks in het afvalfonds wordt gestort, slechts 115 miljoen beschikbaar is voor de inzameling bij de gemeenten. Ongeveer 250 miljoen euro gaat naar de algemene middelen in de boekhouding van Wouter Bos.

Opvallend veel gemeenten die vooruitlopend op het definitieve akkoord vorig jaar al met scheiding aan de bron aan de slag zijn gegaan, zijn de zogeheten diftar-gemeenten. Burgers zijn daar geen vast bedrag kwijt aan de afvalstoffenheffing, maar betalen naar rato van de hoeveelheid of het volume van het afval dat zij aan de straat zetten. Er zijn intussen ongeveer 150 gemeenten met een dergelijk gedifferentieerd afvaltarief.

‘Het is logisch dat daar veel enthousiasme is bij burgers en bij bestuurders om gescheiden in te zamelen’, zegt Geert Steeghs, manager overheidsdiensten bij afvalverwerker Sita. ‘Burgers besparen door kunststofscheiding direct op hun afvalheffing en gemeenten hoeven minder restafval naar de vuilverbranding te brengen.’

China

Sita is betrokken bij de verwerking van het kunststofafval bij de proefgemeenten. Net over de grens in Duitsland en België worden de kunststoffen gescheiden en opnieuw als materiaal ingezet. ‘Er zijn hardnekkige geruchten dat dit afval alsnog wordt verbrand of zelfs naar China zou worden afgevoerd, maar dat is pertinente onzin’, zegt Steeghs.

Sita heeft al een jaar geleden aangekondigd om op een strateafval gische plek in Nederland een verwerkingsinstallatie voor kunststof te bouwen. Midwaste zegt hetzelfde te doen. Beide afvalverwerkers denken dat vier van dergelijke installaties genoeg zijn voor een landsdekkend systeem.

Portemonnee

Ook grote gemeenten moeten aan de slag. Uit een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam (in opdracht van de gemeente Amsterdam) blijkt dat zelfs in een grote stad als Amsterdam kunststofinzameling milieuwinst oplevert. Dat is inclusief de ingewikkelde inzameling en het transport van de verpakkingen. ‘Bovendien biedt de inzameling van kunststof met name in de grote steden kansen op vermindering van de hoeveelheid zwerfvuil op straat’, aldus Steeghs. Vaak zijn het de lichtgewicht flesjes die over straat zwerven.

De gemeente Rotterdam is nog niet overtuigd van gescheiden plasticinzameling. ‘Net als met de gft-inzameling volgen wij de ontwikkelingen kritisch’, zegt Hans Krämer, teamhoofd van de gemeentelijke afvaldienst Roteb. ‘Nog afgezien van de kosten - wij hebben een dure ondergrondse afvalinzamelstructuur - en de moeite die wij ons moeten getroosten, zijn wij nog niet overtuigd van de milieuwinst.’

Los van het Amsterdamse onderzoek gaat Krämer de zaak in Rotterdam nader onderzoeken. ‘Daarbij speelt ook mee dat wij hier over drie jaar een nieuwe verbrandingsinstallatie hebben, waarmee we niet alleen tegen hoog rendement stroom opwekken maar ook de warmte benutten. Mogelijk ligt de milieubalans bij ons anders dan in Amsterdam. Inzameling is geen doel op zich, maar kan een middel zijn.’

Laat Rotterdam eens te rade gaan bij Maastricht, zegt Sven Noordhoek van Nedvang. ‘Daar zamelen ze al sinds 2000 petflesjes en flacons ondergronds in voor minder dan 390 euro per ton. Kun je nagaan hoe de opbrengst vermeerdert wanneer ze ook de andere kunststofverpakkingen inzamelen’, aldus Noordhoek. ‘Flesjes en flacons vormen slechts tien procent van het kunststof verpakkingen.’

Kraaien

In Zutphen laat wethouder Adriaan van Oosten (CDA) de grootstedelijke scepsis rustig aan zich voorbijgaan. Bij wijze van proef zamelde Zutphen in 2008 bij 10 duizend inwoners al bijna 11 kilogram verpakkingsafval per persoon in. Vanaf 1 januari voert Zutphen als een van de eerste gemeenten de kunststofinzameling in de gehele 47 duizend inwoners tellende gemeente in.

‘Wij halen het plastic zelfs één keer per twee weken op bij de mensen thuis’, zegt Van Oosten. ‘Het is bijna budgettair neutraal en de mensen kraaien hier van plezier. Want wij hebben diftar, dus ze dienen niet alleen het milieu maar zien het ook direct terug in hun portemonnee. Wij gaan stevig door. Samen met zeven andere gemeente die hier in de Achterhoek samenwerken onder de naam Berkel Milieu hebben wij de ambitie om in 2030 al het huishoudelijk afval voor honderd procent te hergebruiken.’