Groot onderhoud voor artikel 12

Dat is al anderhalf jaar te voorzien. Dan mag je toch verwachten dat de regels van artikel 12 in orde zijn gemaakt? Maar de werkelijkheid is anders. De handleiding van artikel 12 dateert uit oktober 2002, is sindsdien nauwelijks aangepast, en is hard toe aan groot onderhoud. Vier voorbeelden.

Voor het berekenen van de onderhoudskosten van de gemeentelijke wegen wordt uitgegaan van de normen van het kenniscentrum voor verkeer, vervoer en infrastructuur CROW. Op die normkosten wordt standaard een korting van 25 procent toegepast.

In de handleiding van artikel 12 staat dat er een onderzoek loopt of die korting nog steeds moet worden toegepast, en dat de uitkomst in een circulaire wordt gemeld. Na 8 jaar mag dat onderzoek wel eens af zijn.

Gemeenten kunnen volgens de handleiding een artikel 12-uitkering krijgen als hun tekort groter is dan 2 procent van de som van de algemene uitkering en de OZB-capaciteit. Er wordt dus niet gekeken naar de zogenoemde integratie- en decentralisatie-uitkeringen. Die onderdelen van het gemeentefonds zijn net zo vrij besteedbaar als de algemene uitkering, maar worden apart genoemd omdat er geen geschikte algemene verdeel maatstaven voor bestaan.

Die integratie- en decentralisatie- uitkeringen bestaan al vele jaren, maar toen ging het om kleine bedragen. Sinds enkele jaren gaat het echter om 2 miljard euro. De tekort-eis moet verhoogd worden naar 2 procent van de algemene uitkering plus OZB-capaciteit, plus de integratie- en decentralisatie-uitkeringen. Maar dat is nog niet gebeurd.

De Raad voor de financiële verhoudingen schreef vorige week dat tekorten van grond exploitaties niet automatisch mogen leiden tot artikel 12-bijdragen. Deze kritiek is te gemakkelijk. De raad moet adviseren onder welke voorwaarden, of in welke mate, zulke tekorten wel tot artikel 12-geld mogen leiden. De handleiding voor artikel 12 zwijgt er nu totaal over.

De gemeenten die volgend jaar voor het eerst een artikel 12-uitkering aanvragen, moeten minimaal een OZB-tarief hebben van 0,12 procent van de WOZ-waarden. De bedoeling is dat dat 20 procent meer is dan het landelijk gemiddelde OZB-tarief, maar het is in werkelijkheid niet of nauwelijks meer dan het landelijk gemiddelde.

Hoogste tijd om de cijfers eens goed op een rijtje te zetten. Gelukkig lijkt er volgend jaar maar één gemeente te zijn die voor het eerst een artikel-12 uitkering aanvraagt. We hebben dus nog een jaar om groot onderhoud te plegen aan de regels. De gemeenten met financiële problemen hebben er recht op, de gemeenten die eraan moeten meebetalen hebben er recht op, en vooral alle belastingbetalers hebben er recht op.