Gratis geld wordt duur betaald

Gratis geld! Het rijk heeft een boekhoudtruc bedacht die 500 miljoen euro oplevert. Minister Hoekstra van Financiën geeft de gemeenten vanaf januari volgend jaar namelijk 500 miljoen euro minder voorschot voor het gemeentefonds dan dit jaar. Daardoor hoeft hij op Prinsjesdag minder uitgaven in zijn begroting voor 2019 op te nemen. Hij bespaart zo 500 miljoen euro. En hij beweert dat de gemeenten er geen last van hebben. 

Want hij belooft de gemeenten nu al dat hij in september 2019 alsnog die 500 miljoen euro voorschot geeft. De gemeenten krijgen dus hetzelfde bedrag en ze krijgen het in hetzelfde jaar – alleen een aantal maanden later. En omdat de rente negatief is, levert een lening de gemeenten zelfs iets op. Kassa! Hier stopte de minister van Financiën met denken. Gelukkig maar. Want als deze boekhoudtruc echt zou werken, dan bestaat er ook een truc die 85 keer zo goed werkt. Verlaag het voorschot dan niet met 500 miljoen euro, maar met het hele gemeentefonds van 30 miljard euro.

Bij zijn boekhoudtruc vergat de minister twee dingen. Ten eerste dat de rijksbegroting álle verwachte rijksuitgaven en inkomsten moet bevatten. Als de minister deze 500 miljoen euro nog niet opneemt in de begroting, dan houdt hij de Tweede Kamer voor de gek. En daarmee 17 miljoen inwoners. Een politieke doodzonde. Ten tweede vergat de minister dat de gemeenten maximaal mogen uitgeven wat het rijk vanaf januari als voorschot geeft.

De provincies bewaken dat. Dus door de truc van de minister kunnen de gemeenten elk jaar 500 miljoen euro minder uitgeven. Minder scholen bouwen, minder probleemjongeren helpen, minder bejaarden ondersteunen, minder minder minder. Zonder twijfel gaan de gemeenten overwegen om volgend jaar zelf ook de trucendoos open te trekken. Niet fraai – maar ze moeten wel.

Ze wachten niet tot september maar ze geven die 500 miljoen euro toch gewoon vanaf januari uit. Dat schrijven ze alleen niet in de begroting. Ze maken dus een ‘schaduwbegroting’. Daarmee begaan de gemeenten twee doodzondes tegelijk – maar ze moeten wel. Ze houden hun eigen gemeenteraden voor de gek, en daarmee hun eigen inwoners. En ze houden de provincie voor de gek, die moet bewaken dat de gemeenten niet te veel uitgeven. Het gratis geld wordt duur betaald.