Samen

Minder dan een maand voor de verkiezingen worden we doodgegooid met het woordje ‘samen’. Op grote posters overal hangt ‘samen kunnen we meer’, ‘samen sterk’; van dat soort nietszeggende kreten.

Dat mensen samenwerken spreekt voor zich, daar hoef je geen verkiezingen voor te houden. Maar hoe werken gemeenten samen? Op zoek naar een antwoord op die vraag kom je alleen maar teleurstellingen tegen. De eerste teleurstelling is dat er nergens een overzicht is van hoeveel gemeenten formeel samenwerken. Er zijn allerlei deeloverzichten, bijvoorbeeld van samenwerkende gemeenten die geld krijgen van het rijk, of van de samenwerking op een bepaald onderwerp. Maar aan incomplete overzichten heb je niets.

De volgende teleurstelling is als je op internet opzoekt hoeveel samenwerkende gemeenten uitgeven en binnenkrijgen. De laatste informatie gaat over 2008, en dateert uit juni 2010. Toen ging het overigens al om 7,5 miljard euro. Pas in september komt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) met gegevens over 2009 en 2010. Die tijd is nodig om de oude gegevens eventueel te herzien, omdat het CBS twijfelt of de gegevens wel juist zijn. Geen wonder, als niemand cijfers heeft over hoeveel gemeenten eigenlijk samenwerken, dan is het ook niet mogelijk om die cijfers te corrigeren en op te tellen.

De derde teleurstelling is het recente overzicht van het ministerie van Binnenlandse Zaken over gemeenschappelijke regelingen die te laat zijn met hun jaarcijfers. Dat zijn alleen de samenwerkingsverbanden die geld krijgen van het rijk. Ongeveer 10 procent van die gemeenschappelijke regelingen is daarmee niet op tijd – terwijl maar 2 procent van de gemeenten te laat is.

Laat ik maar hardop uitspreken wat velen denken: gemeenschappelijke regelingen werken niet efficiënt. Terwijl overal de afgelopen jaren bezuinigd is, zijn gemeenschappelijke regelingen nog redelijk de dans ontsprongen.

Hoe dat komt? Misschien komt dat door de afstandelijke sturing. Zo’n organisatie komt zelf natuurlijk niet met voorstellen om minder uit te geven. En er is blijkbaar niemand die ze kan, mag, wil en durft te overtuigen dat zuinigheid toch echt hard nodig is. Misschien komt dat door de samenwerkgedachte. Als je met drie gemeenten samenwerkt, en de ene gemeente wil 3 procent korten, de tweede 5 procent en de derde 7 procent, dan worden ze het eens over 3 procent korten.

Misschien… Ach, eigenlijk interesseert het me niet zo veel waarom gemeenschappelijke regelingen relatief slecht draaien. Het moet gewoon beter. En om het foute, nietszeggende woordje ‘samen’ toch te gebruiken: het moet gewoon beter, en daar moeten we samen aan werken.