‘Financiële zekerheid voor gemeenten blijft uit’

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) vindt het jammer dat het kabinet niet voor maatregelen kiest om de schommelingen in het gemeentefonds tegen te gaan. De VNG had, nadat het vier mogelijke maatregelen bekritiseerde, zelf een vijfde gesuggereerd. Dat voorstel wijst het kabinet af.

Zekerheid

‘Uiteraard vinden wij het jammer dat het kabinet er niet voor heeft gekozen om neerwaartse bijstellingen op de rijksbegroting niet door te voeren in de hoogte van het accres’, laat de VNG weten. De suggestie van de VNG was om in de trap-op-trap-af-systematiek, waarmee de hoogte van het gemeentefonds wordt gebaseerd op de rijksuitgaven, wel bijstellingen naar boven maar geen bijstellingen naar beneden uit te voeren. ‘Daarmee was er meer financiële zekerheid voor gemeenten gekomen en dat blijft nu uit.’

Geen aanvullende maatregel

De reden om te weigeren is volgens minister Knops (Binnenlandse Zaken, CDA) dat met de maatregel de ‘evenredigheid’ zou vervallen omdat er alleen sprake is van trap-op. ‘Dit vindt het kabinet onwenselijk.’ Het kabinet wil de evenredigheid en samenwerking bewaken. De VNG trekt de conclusie: ‘Vooralsnog neemt het kabinet geen aanvullende maatregel om de schommelingen van het geraamde accres te dempen.’

Schok dempen

Knops schreef verder dat het geld dat het kabinet niet wist uit te geven, wat zou leiden tot minder geld in het gemeentefonds, alsnog ingezet kan worden voor urgente maatschappelijke problemen - het zou de schok voor gemeenten kunnen dempen in een tijd dat ze met nauwelijks sluitende begrotingen kampen. De VNG erkent dat en ziet ook dat het rijk de investeringen realistischer heeft ingepland. ‘Hoe een en ander daadwerkelijk uitpakt, is nu afwachten.’   

Andere maatregelen

Mochten er alsnog maatregelen genomen moeten worden dan zal het kabinet uit de vier maatregelen kiezen die al op tafel lagen. De VNG was hier in december kritisch over: een kasschuif zou voor gemeenten in het verkeerde jaar vallen; het bevriezen van het accres sluit een bijstelling naar boven uit; en een behoedzaamheidsreserve voorkomt geen neerwaartse bijstelling en kan pas voor 2021 worden ingesteld.

Informatie ontbreekt

De vierde maatregel, voorschriften over de omgang met loon- en prijseffecten in het accres, wordt door Knops weer aangehaald: ‘De schommelingen in de loon- en prijsraming leiden niet tot reële mee- en tegenvallers aangezien hier ook lagere uitgaven voor gemeenten tegenover staan.’ De reactie van de VNG: ‘Wij denken dat gemeenten sowieso zijn geholpen als het rijk in de gemeentefondscirculaires apart aangeeft welk deel van het accres volgt uit de jaarlijkse loon- en prijsbijstelling van de rijksbegroting. Die informatie ontbreekt op dit moment in de circulaires.’

Tegenvallen

‘Mocht het tussentijds toch erg tegenvallen’, merkt de VNG ten slotte op, ‘dan hopen we in onze gesprekken met het rijk tot een maatregel te komen zonder nadelige bijwerkingen of verplaatsing van het probleem naar de volgende kabinetsperiode.’