Begroten vergt discipline

Wat te doen wanneer een overheidsorganisatie financieel de boel niet op orde heeft? Dit is een dilemma waar je als belastingbetaler zorgen over kunt hebben, maar waar ook veel mensen leuk werk aan hebben te danken. Als iedereen binnen de budgettaire grenzen zou blijven, zou de directie financiële zaken en het ministerie van Financiën veel kleiner zijn, zouden financiële adviesbureaus andere klanten zoeken en de leerboeken openbare financien aanmerkelijk dunner zijn.

Maar dat is niet het geval. Binnen onze publieke sector is menigeen bezig met het op orde houden of brengen van de begroting. En vaak met veel genoegen, het is interessant werk en nooit af.

De afgelopen zes jaar werd ten aanzien van onze overzeese gebiedsdelen deze taak vervuld door professor Raymond Gradus, als voorzitter van de colleges financieel toezicht Aruba, Curaçao, Sint Maarten, Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Bij zijn afscheid deelt hij zijn reflecties op zes jaar financieel toezicht in een boekje.

Hij schetst een genuanceerd beeld, het werk van hem en de colleges is niet voor niets geweest. Bovendien kenden de eilanden de afgelopen jaren grote uitdagingen door de verwoestende orkanen die het leven er ontwrichtten en hebben de inkomsten uit toerisme erg geleden onder de corona-beperkingen.

Toch laat Gradus interessante structurele opgaven zien. Bijvoorbeeld dat het op meerdere eilanden nog steeds niet goed lukt om de begroting voor 1 januari vast te stellen – ook maart en april komen nog voor. Terecht stelt Gradus dat een tijdig ingediende, besproken en in stemming gebrachte begroting een belangrijke bouwsteen is van goed financieel beheer. Alloceren betekent onvermijdelijk keuzes maken, ook pijnlijke keuzes en het uitstel daarvan maakt het niet minder makkelijk, laat staan beter.

Ook bespreekt hij het belang van financiële en budgettaire normen. Politici op de eilanden erkennen het belang ervan, maar de handhaving blijkt geen sinecure, overschrijdingen komen nog veel voor. Voordat we hierover een kritisch oordeel hebben, Nederland is in Europa een betrekkelijke uitzondering in normhandhaving omdat hier bijna iedere belastingbetaler bekend is met de budgetnormen voor tekort en schuld, terwijl veel andere lidstaten in Europa deze normen eerder voor kennisgeving lijken aan te nemen.

Niet alleen op de eilanden, maar ook dichter bij huis is dus nog een wereld te winnen in de begrotingsdiscipline en het maken van keuzes. Gradus laat aan de hand van zijn ervaringen het belang en het aantrekkelijke zien van dit vakgebied en de noodzaak ervan. Het moet op de eilanden budgettair echt nog beter, zijn opvolgster wacht opnieuw veel belangrijk werk.