Rekenkamer: EU-financiën een moeilijk controleerbare lappendeken

Het financiële landschap van de EU is verworden tot een complexe lappendeken, die niet volledig te controleren is. Dat stelt de Europese Rekenkamer in een deze week gepubliceerd verslag. De auditors pleiten voor vereenvoudiging.

Vereenvoudigen

‘Het Europees Parlement heeft het huidige financiële landschap van de EU omschreven als een sterrenstelsel van fondsen en instrumenten rond de EU-begroting’, zegt François-Roger Cazala, het Rekenkamerlid dat de controle leidde. ‘Hoewel er redenen waren om deze instrumenten te creëren, zijn wij van mening dat het financiële landschap verder moet worden vereenvoudigd en de verantwoordingsplicht moet worden versterkt om de efficiëntie en de transparantie te verbeteren’.

Geen toezicht

Want het aantal financieringsinstrumenten dat buiten de EU-begroting valt, is de afgelopen 15 jaar enorm toegenomen, waardoor het financiële landschap van de EU complexer is geworden. Een aantal van die instrumenten zijn zelfs zo ingewikkeld geworden dat er volgens de Europese Rekenkamer geen toezicht meer op is door het Europees Parlement.

Crisissituaties

De auditors van de Rekenkamer gingen na waarom een aantal van de financiële instrumenten buiten het zicht van de EU-begroting zijn komen te vallen. In de meeste gevallen bleken juridische, politieke of economische omstandigheden die speelden op het moment dat ze tot stand kwamen daar de oorzaak van. Zo moesten instrumenten die het mogelijk maakten leningen aan te gaan of te vertrekken buiten de EU-begroting blijven, simpelweg om dat de begroting niet de mogelijkheid bood om daar leningen in op te nemen. Deze instrumenten zijn meestal in het leven geroepen om zo snel mogelijk te kunnen reageren op crisissituaties. Zo moest Griekenland onmiddellijk financieel worden bijgestaan in de staatsschuldencrisis in 2010. De Rekenkamer noemt die stap gerechtvaardigd, maar tekent erbij aan dat er geen passende instrumenten waren voor evaluaties.

Andere doelen

Ook worden fondsen soms voor andere doelen gebruikt dan waar ze voor in zijn gesteld. Dat is op zich legitiem, maar het maakt de controle erop moeilijk. Zo werd geld uit het coronaherstelfonds bijvoorbeeld gebruikt voor andere doeleinden, zoals het verminderen van de afhankelijkheid van Russisch gas.

Flexibel

Reden voor de auditors om te pleiten voor vereenvoudiging en vermindering van het aantal fondsen en andere financieringsinstrumenten. Een aantal verbeteringen zijn de afgelopen jaren al doorgevoerd. Zo zijn flexibiliteitsregelingen van de EU-begroting uitgebreid, wat in de praktijk inhoudt dat bijzondere en onvoorspelbare financiële maatregelen betere in de begroting kunnen worden opgevangen zonder dat daar specifieke instrumenten voor hoeven te worden ontwikkeld. Ook pleit de Rekenkamer ervoor het zogenoemde Moderniseringsfonds, waarin veel financiële instrumenten zijn ondergebracht, deel uit te laten maken van de EU-begroting.