Druk op verlaging VNG-contributie

Het bestuur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten ontving aan de vooravond van de buitengewone ledenvergadering (vandaag in Utrecht) van diverse gemeenten voorstellen om de contributie te verlagen. Bij herhaling weigerde het bestuur verder te gaan dan bevriezing van de ledenbijdrage.

Wel zegde het verenigingsbestuur toe vanaf 2012 de hoogte van de contributie te laten afhangen van de hoogte van het accres van het gemeentefonds. Krijgen gemeenten meer aan algemene uitkering, dan kan ook de contributie omhoog. Krijgen ze minder geld van het Rijk, dan kan de contributie naar rato omlaag.

Invoering van de systematiek van ‘samen de trap op, samen de trap af’ gaat menig gemeente echter niet ver genoeg. Zo diende de gemeente Heumen een amendement in om de contributie voor 2011 met 5 procent te verlagen ten opzichte van 2010. De redenatie van de Gelderse gemeente is dat waar de financiële positie van de gemeenten onder druk staat, de VNG ook een deel van de pijn moet nemen.

De ontwikkeling van het gemeentefonds is maar één van de bepalende ontwikkelingen. ‘Aangezien de gemeenten voor grote bezuinigingen staan de komende jaren, ligt het voor de hand hierbij de VNG niet te ontzien’, zo stelt Heumen. 

Het VNG-bestuur staat afwijzend tegenover het amendement, mede omdat het de belangenorganisatie voor een ‘onevenredig grote’ bezuinigingsopgave stelt voor 2011. Een contributieverlaging met 5 procent betekent ruim 1 miljoen euro minder aan inkomsten. Dat zou niet in verhouding staan tot de financiële opgave van de gemeenten voor dat jaar.

Erkend wordt weliswaar dat de financiële positie van gemeenten onder druk staat, ‘ook de VNG heeft echter te maken met aanzienlijke financiële risico’s: minder projectsubsidies van het Rijk, dalende resultaten van VNGbedrijven en onzekere beleggingsresultaten.’

Bovendien vragen de decentralisatieplannen van het kabinet op korte termijn forse inspanningen van de VNG, onder andere ten behoeve van een intensieve lobby richting het Rijk. Op basis van ervaringen met vergelijkbare eerdere decentralisaties zoals de Wmo, is de komende jaren alleen al voor de trajecten rond de Awbz en de jeugdzorg een formatieve inzet nodig van 25 fte. ‘In deze periode, waarin ook over een nieuw bestuursakkoord wordt gesproken, staat voor gemeenten veel op het spel’, aldus de VNG.

Trap op, trap af

Minder afwijzend staat het VNG-bestuur tegenover het voorstel van de gemeente Den Haag jaarlijks 2 procent te korten op de contributie ten opzichte van de ontwikkeling van het accres. Den Haag stelt voor om de ‘trap op, trap af-systematiek’ met het accres van het gemeentefonds te volgen en met ingang van volgend jaar daarop jaarlijks met 2 procent te korten. Stijgt het accres met bijvoorbeeld 1,5 procent, dan betekent dat een verlaging van de VNG-contributie met 0,5 procent. Op die manier komt volgens Den Haag de rekening niet al te eenzijdig bij de gemeenten te liggen.

In de ‘trap op, trap af-systematiek’ wordt namelijk uitsluitend rekening gehouden met de ontwikkelingen van de algemene uitkering, terwijl gemeenten ook te maken krijgen met ‘een tweede type’ bezuinigingen op budgetten en specifieke uitkeringen zoals die voor stadsvernieuwing, re-integratie, sociale werkvoorziening en minimabeleid. Den Haag schat dat die kortingen in 2015 neerkomen op 8 procent van het gemeentefonds.

Het VNG-bestuur was voorafgaand aan de buitengewone ledenvergadering bereid tot nader overleg met de gemeente Den Haag. ‘De voorgestelde jaarlijkse korting van 2 procent heeft weliswaar voor de korte termijn een minder ingrijpend effect dan het amendement van Heumen, maar leidt er op de langere termijn toe dat de ontwikkeling van de contributie fors achterblijft bij de ontwikkeling van het accres in het gemeentefonds. In 4 jaar loopt die achterstand op tot circa 8 procent’, becijfert de VNG. Het Haagse voorstel kost de VNG in 2011 iets meer dan 4 ton.

Renovatie kantoor nekt VNG

De begroting van de VNG wordt niet volledig gedekt uit de bijdragen van de leden. Die zijn goed voor iets meer dan de helft van de totale inkomsten. De rest van het geld komt uit projectbijdragen van het Rijk, opbrengsten van deelnemingen in dochterbedrijven en rendement uit vermogen. Begin 2008 bedroeg de waarde van VNG-beleggingen nog 52 miljoen euro. Hoewel de beleggingsresultaten in 2009 met een rendement van 12,6 procent (5,4 miljoen euro) veel hoger uitvielen dan begroot, daalde de totale waarde van de VNG-beleggingen vorig jaar van 45 naar 37 miljoen euro. De daling wordt veroorzaakt door het feit dat de VNG 5,5 miljoen euro onttrok aan de beleggingen voor de renovatie van het VNGgebouw aan de Haagse Nassaulaan. Daarnaast werd 6,5 miljoen euro uit obligaties gehaald en op langlopende spaarrekeningen gezet.

Over de opbrengsten van de beleggingen dit jaar wil de VNG nog geen uitspraak doen. Maar duidelijk is dat die zowel relatief als absoluut veel lager zullen zijn dan in 2009. Dit komt deels door de nog steeds minder presterende beurzen, maar is ook een gevolg van het VNG-beleid om minder risicovol te beleggen, en om de verbouwing uit eigen middelen te betalen. Het geld dat VNG uit het eigen vermogen heeft gehaald om de renovatie van te betalen, vloeit niet terug naar het beleggingspotje. De VNG zegt niet te kunnen beoordelen of het goedkoper is om de verbouwing van de Willemshof met een lening te financieren tegen de momenteel zeer lage rente. Alles bij elkaar opgeteld, zorgt ervoor dat de begroting van de VNG dit jaar niet geheel sluitend is.

André de Vos