Dieper in de put dan gedacht

De onheilspellende komt van universitaire economen. Hun boodschap is dat de raming voor 2010 (nulgroei) wel eens veel te positief kan zijn. Dit omdat de ergste pijn vooral zit bij de tegenvallende wereldhandel. Zelfs als de andere economieën zich weer herstellen, duurt het nog wel even voordat wij dat merken. Dan zal er door bedrijven fors minder verdiend worden en dus ook minder belasting worden betaald. Ook leveren de lagere pensioenuitkeringen minder belasting op.

Als dat waar is, zitten de overheidsfinanciën in 2010 in een veel diepere put dan het Centraal Planbureau (CPB) en kabinet dachten. En dat betekent dat er echt veel meer dan verwacht moet worden bezuinigd. Om weer een zogenaamd houdbaar tekort te hebben, zou in de berekeningen van bijvoorbeeld EUR-professor Bas Jacobs ruim 5 procent BBP omgebogen moeten worden, dat is het ontstellende bedrag van 30 miljard per jaar. Om het in perspectief te zetten, de verhoging van de AOW-leeftijd levert (maar) 4 miljard op. Waar de rest vandaan moet komen?

Uit van alles. Zie daarvoor de lijsten van (de nieuwe overheidsmanager van het jaar?) Ronald Gerritse, secretarisgeneraal van het ministerie van Financiën. Zorg, wonen, subsidies, lonen; van alles wat is nodig om echte besparingen te genereren. Een groot probleem is echter dat burgers en bedrijven die weten dat er een ‘ongedekte rekening’ aankomt, erg terughoudend zullen zijn met uitgaven.

Veiligheidshalve zullen zij blijven sparen in plaats van te investeren en consumeren, straks moeten zij immers rekening houden met tja, wat allemaal? Geen gratis studieboeken of geen studiefinanciering meer voor de kinderen? Hypotheekrenteaftrek aangepast? Lokale lasten? Sparen voor een prepensioen? Zorgkosten meer voor eigen rekening? Versmalling AWBZ? Hogere winstbelasting, minder aftrekposten?

Júist dat ‘niet weten’ kan verlammend werken en de economische motor, die ontsparingen, investeringen en consumptie behoeft, verhinderen weer te gaan draaien. Snel en fiks bezuinigen vanaf 2011 is - hoe pijnlijk ook- broodnodig. Nu het nog crisis is, is daarover beslissen eigenlijk het beste. Er is geen groter lijden dan het lijden dat men vreest.

Maak duidelijk wat er na 2011 gaat gebeuren én maak dat tot inzet van de verkiezingen. Liever dat, dan de weinig geruststellende redenering van Bos, die luidt dat het kabinet vanaf 2011 weliswaar gaat bezuinigen, maar dat het nog niet kunnen zeggen waarop. Die keuzen wil men nu nog niet maken, omdat het kabinet dan óver het eigen politieke bestaan heen regeert. En dat mag niet, is de redenering.

Het nieuwe kabinetsidee om een wetsvoorstel in te dienen dat vastlegt dat Nederland gaat ombuigen - een Stabiliteits- en GroeiPactwet - is een lege huls. Ze schenkt bedrijven en burgers onvoldoende vertrouwen ‘dat het goed komt’. Het geslonken vertrouwen in de economie en overheid vergt daarom dat het kabinet nu al laat zien wat men na 2011 wil veranderen en dat men dit onderwerp maakt van de verkiezingen. Crisistijden vergen buitengewone maatregelen. Bij de Miljoenennota 2010 zou een verkenning gereed moeten zijn