De crisis na de crisis

Schreef Judith Herzberg niet al in 1992:
Het duurt altijd langer dan je denkt,
ook als je denkt het zal wel langer duren dan ik denk
dan duurt het toch nog langer
dan je denkt.

Immers, de grote schade die Nederland heeft geleden de laatste zes maanden - en die de overheid zal gaan lijden in de vorm van historisch hoge begrotingstekorten en een snel stijgende staatschuld - heeft langjarige gevolgen. Alle opgedane schulden moeten verspreid over vele jaren met rente worden terugbetaald.

Herzberg:
Het is altijd veel duurder dan je denkt,
ook als je denkt het zal wel duurder worden
dan ik denk dan wordt het toch nog duurder
dan je denkt.

Er moeten dus echte keuzen worden gemaakt, ingrijpende keuzen. Niet alleen verhoging van de AOW-leeftijd zal de panacee zijn. Toekomstige cao’s zullen nauwelijks loonstijgingen bevatten. Er zal met minder ambtenaren gewerkt worden. Subsidies en uitkeringen komen onder vuur te liggen.

Daartegen ontstaat het nodige maatschappelijke verzet. Van gepensioneerden die op achterstand komen. Van nieuwe werklozen die heel snel via de WW doorzakken naar de bijstand. De kwetsbare middenklasse zal zich roeren. Of zich verbijten nu duur gekochte huizen onverkoopbaar worden of er grote verliezen genomen moeten worden. Jongeren en allochtonen komen langer aan de rand van de arbeidsmarkt te staan. Nederland moet zich opmaken voor een heel lastige tijd. Daaruit te komen vergt na 2011 een stevig kabinet met een solide meerderheid, iets wat nog een hele tour wordt.

Ofwel zoals Herzberg schreef:
Het kost meer moeite dan je denkt,
ook als je denkt het zal wel veel meer moeite kosten
dan ik denk dan kost het toch meer moeite
dan je denkt.

Toch houden we de moed er maar in. Want er zijn eerste stappen gezet. Natuurlijk resteren er ook taboezaken als aanrechtsubsidie, ontslagbescherming en hypotheekrenteaftrek, maar het kabinet heeft met zijn akkoord en verhoging van de pensioenleeftijd wel een eerste stap gezet. Dat wordt door landen met vergelijkbare problemen met bewondering bekeken. Voldoende is het niet, maar de eerste klap is nog steeds een daalder waard.

Als in 2011 een volgend kabinet doorzet met de versobering van de publieke uitgaven, hoeven we niet heel veel slechter uit de crisis te komen. Misschien kunnen we als samenleving zelfs winnen door gerichte investeringen in duurzaamheid en participatie. En doorstaan we zelfs de crisisjaren na de aanvankelijke crisis.

Daarom krijgt Herzberg het laatste woord.
Het duurt veel korter dan je denkt,
ook als je denkt het zal wel korter duren
dan ik denk dan duurt het toch nog korter
dan je denkt.