Dagkoersen voor de Wet Fido

Ging het er kort geleden nog over dat de wet Financiering Decentrale Overheden (Fido) te weinig ruimte biedt om goede rendementen te maken op overtollig geld, nu is de vraag of Fido wel voldoende bescherming biedt tegen miskleunen. De wet Fido kwam tot stand nadat Zuid-Holland het schip was ingegaan met beleggingen in Ceteco.

Binnen Fido geldt een A-rating als ondergrens voor financiële instellingen waar decentrale overheden hun geld mogen onderbrengen. Op 30 mei stelde Robert Jan Pas, treasurer van de provincie Utrecht, in Binnenlands Bestuur nog dat een A-rating helemaal niet zo’n strenge eis is. ‘Een stapje lager zit je al op het niveau dat de markt als ondergrens van kredietwaardig ziet’, aldus Pas vijf maanden geleden.

Vorig jaar waarschuwde Noord- Hollands gedeputeerde Ton Hooijmaijers ervoor dat obligaties wel degelijk risicovol kunnen zijn. Pas en Hooijmaijers spraken profetische woorden. De spaardeposito’s bij Landsbanki en de obligaties van Lehman Brothers voldeden (net) aan de ondergrens van Fido, maar bleken niet veilig.

Overheden die geld hebben uitstaan bij zogenaamde garantiefondsen, hoeven de komende tijd waarschijnlijk niet op enig rendement te rekenen op die beleggingen. De provincie Zeeland stak vijf miljoen euro in obligaties van Lehman Brothers. Het ging om geld voor de zogenaamde nazorgfondsen voor stortplaatsen. Voor de nazorgfondsen gelden minder strenge eisen dan de wet Fido. Bij de nazorggelden mogen provincies wél direct in aandelen beleggen. ‘Het wrange is dat het geld bij Lehman juist in een ‘solide’ obligatie in een garantiefonds zat via de BNG en niet in aandelen’, aldus de Zeeuwse treasurer Simon de Visser. ‘Het geld bij Lehman voldeed aan de Fido-eisen, hoewel dat niet hoefde, maar dat blijkt geen garantie.’

Oud-hoogleraar en adviseur openbare financiën Luigi van Leeuwen vindt dat de getroffen gemeenten en provincies misschien wel naar de regel hebben nageleefd, maar niet naar de geest. ‘Het gaat niet alleen om dat minimum van die A-rating, maar ook om zaken als prudent handelen en in zee gaan met goed bekendstaande instanties. Daar is in deze gevallen geen sprake van geweest.’

Getroffen

Aanpassingen in de wet Fido zijn begin oktober als hamerstuk goedgekeurd door de Tweede Kamer. Er staan in de aangepaste wet geen nieuwe voorstellen over de wijze waarop decentrale overheden mogen beleggen. Mogelijk gaan er naar aanleiding van de kredietcrisis wel wijzigingen volgen. ‘Als we straks weten hoeveel gemeenten en provincies zijn getroffen, moeten we nog eens kijken naar de wet Fido’, zegt Gerard Beukema, directeur van het Interprovinciaal Overleg IPO. De provincies houden toezicht op de gemeentelijke financiën.

Beukema heeft geen aanwijzingen dat gemeenten of provincies zich niet aan Fido hebben gehouden. ‘Wij gaan ervan uit dat er volgens Fido is geopereerd.’ Hoewel volgens de BNG veel overheden het laatste half jaar geld uit IJsland hebben teruggehaald, valt gemeenten die hun geld hebben laten staan niets te verwijten, vindt Beukema. ‘Er is geen waarschuwing uitgegaan van de Nederlandsche Bank.’

Vermogen provincies daalt naar 4,7 miljard euro

Het vermogen van de twaalf provincies bedraagt dit jaar 4,7 miljard euro. Daarbij gaat het om een eigen vermogen van ruim drie miljard en 1,6 miljard aan voorzieningen. In 2007 hadden de provincies samen nog 5,3 miljard euro. De cijfers zijn afkomstig uit de Provinciale Financiën 2008 van het ministerie van Binnenlandse Zaken waarin de provinciale begrotingen van 2008 zijn vergeleken.

Totaal vermogen 12 provincies (in miljoenen euro’s)