Cao gemeenten wellicht met 2 jaar verlengd

Media berichtten de afgelopen dagen dat de nieuwe cao-onderhandelingen voor gemeenten al waren mislukt voordat ze waren begonnen. ‘80 procent kans dat deze cao-onderhandelingen zouden uitlopen op harde actie’, zo dacht Bert de Haas van de Abvakabo toen hij de onderhandelingen inging. Maar toen hij dinsdagavond om 22.30 uur uit de onderhandelingen kwam, was hij optimistisch. ‘De kans dat er nu nog acties komen, acht ik klein.’ Wat de vakbonden en de werkgevers hebben besloten, blijft nog even onder de pet, zo hebben beide partijen afgesproken.

Maar aan de vooravond van de onderhandelingen had De Haas de scenario’s nog eens op een rij gezet. Het eerste was een vernieuwing van de arbeidsvoorwaarden en 1 procent loonsverhoging. De andere optie was een conflict. Als derde weg schetste hij een verlening van de huidige cao tot 2013. ‘Dat is niet volgens afspraak, maar we willen er wel over praten. Uiteraard in ruil voor een looneis, ook al zal die gematigd zijn. Onze looneis is dan 2 procent, hoewel dat geen eindbod hoeft te zijn.’

Voor ambtenaren is het afwachten wat er na de zomer met hun arbeidsvoorwaarden zal gebeuren. Oorspronkelijk zouden die op de schop gaan. Modernisering van de arbeidsvoorwaarden in 2011 was afgesproken toen de huidige cao vorig jaar werd afgesloten. Achter die term schuilt een pakket aan veranderingen, zoals aanstelling in algemene dienst, gedwongen acceptatie van passend werk bij reorganisatie en een uniforme bezoldigingsverordening voor bijvoorbeeld reiskosten. ‘Een deel van mijn achterban zit er niet op te wachten’, aldus De Haas. ‘De zekerheden die ambtenaren nu hebben, zijn straks een stuk kleiner.’

Daar tegenover staat een structurele loonsverhoging van 1 procent. Ook werkzekerheid zou toenemen. Gemeenten kunnen gemakkelijker schuiven met hun ambtenaren, voor wie er daardoor meer plaatsen zijn. Dat gaat ten koste van de inhuur van externen, waarop gemeenten fors kunnen besparen, net als op het wachtgeld van boventallige ambtenaren.

Maar vlak voor de onderhandelingen hierover zouden starten, leek de deal alsnog af te ketsen via een ontsnappingsclausule in het akkoord. De vernieuwing plus daaruit voortvloeiende loonsverhoging gaat alleen door als er voor het aflopen van de lopende cao concrete afspraken zijn gemaakt. Ook moeten gemeenten de afspraken kunnen betalen. Op haar website legde de Vereniging van Nederlandse Gemeenten uit dat er eerst bezuinigd moest worden. ‘Het College van Arbeidszaken (CvA, het werkgeversverband van alle gemeenten) heeft in het begin ingezet op het direct aantoonbaar inverdienen van de 1 procent.’

Bij de werkgeversorganisatie wil niemand het uitleggen. Des de spraakzamer waren de vakbonden, die de uitleg van de werkgevers zagen als een vorm van contractbreuk. Zij dreigden met acties. ‘De kans is groot dat 180 duizend gemeenteambtenaren hun collega’s bij het Rijk achterna gaan’, zo schreef Abvakabo in een persbericht. Vakbonden benadrukken graag dat gemeenten de loonsverhoging ruimschoots terugverdienen bij het moderniseren van de arbeidsvoorwaarden.

De Haas vermoedt dat veel gemeenten bang zijn geworden voor de bezuinigingen van het Rijk. ‘Er is grote druk vanuit de achterban om al in 2011 harde resultaten te laten zien in de nieuwe cao. Dat komt mede door een aantal nieuwe leden in het CvA.’

Dirty tricks

Ook buitenstaanders wijzen op het effect van nieuw bloed bij onderhandelaars. Deze maand heeft Sietske Pijpers als nieuwe secretaris van het CvA het roer overgenomen van Hans Schirmbeck. Bij Abvakabo is Bert de Haas de opvolger van Ruud Kuin als eerste onderhandelaar. ‘Nieuwe mensen aan de onderhandelingstafel zorgen voor nieuwe alternatieven’, zegt George van Houtem van de Holland Consulting Group en auteur van De dirty tricks van onderhandelen’. ‘Het voordeel van het vervangen van onderhandelaars is dat je min of meer opnieuw kunt beginnen met de onderhandelingen. Juist in conflictueuze situatie is dat gewenst. Nieuwe onderhandelaars krijgen nog de tijd en hebben het mandaat om concessies te doen. Oude onderhandelaars kunnen dat moeilijk doen zonder gezichtsverlies op te lopen. Het kan toeval zijn dat er nieuwe onderhandelaars zitten, maar vaak is dat een bewuste keuze.’

Dat de concessies aan de vernieuwing er zullen komen, leek voor De Haas al duidelijk voordat de onderhandelingen begonnen. Toen noemde hij alle voordelen ervan, zowel voor de werkgevers als de werknemers. ‘Gemeenten willen op het gebied van arbeidsvoorwaarden zekerheid voor nu en volgend jaar. Een gematigde loonsverhoging zonder grote veranderingen geeft die zekerheid. In dat geval verlengen we de cao tot 2013. Die optie geeft iedereen tijd voor een goede voorbereiding op de vernieuwing van de arbeidsvoorwaarden.’