Consultantje spelen

Waarom een nieuwe aannemen als je er ook eentje kunt delen? Een paar uur per week een ambtenaar lenen van een andere gemeente heeft veel voordelen. Het is goedkoop en levert de ‘deel-ambtenaar’ nieuwe ervaring en een uitgebreider netwerk op. Plus een leuk extra zakcentje.

Bijbaan ambtenaar nuttig voor alle partijen

Het past helemaal in deze tijd, het concept Ambtenaar2share van Publiek.nl. Werken hoeft niet meer op vaste plekken of tijden en gemeenten transformeren langzaam maar zeker naar netwerkorganisaties. Niet voor niets waarschuwt Zeger van der Wal, de nieuwe bijzonder hoogleraar op de Ien Dales Leerstoel, dat de moderne ambtenaar de komende jaren een heleboel verschillende personen tegelijk moet gaan worden. ‘Hij of zij wordt steeds meer een verbinder en moet vooral faciliteren’, aldus de hoogleraar in een eerder interview met Binnenlands Bestuur. ‘Daarnaast moet de ambtenaar ervoor zorgen dat alle innovatie uit de buitenwereld, op een slimme manier de overheidsorganisatie binnenkomt. Zonder dat hij opnieuw het wiel probeert uit te vinden.’

Publiek.nl heeft met dit staaltje ‘Open Source Government’ gehoor gegeven aan die nieuwe richting. Naast tijd- en plaatsonafhankelijk werken kan er door de moderne ambtenaar ook organisatieonafhankelijk gewerkt worden. Architect van deze nieuwe methode is Harry van Boven, ooit gemeentesecretaris van de gemeente Noordoostpolder en tegelijkertijd vrijwillig brandweercommandant. Deze combinatie van functies zette hem op het spoor van de ‘deelambtenaar’.

‘Ik werd eens gevraagd te adviseren bij een organisatie vanwege mijn expertise bij de brandweer. Dat beviel erg goed. In overleg met mijn werkgever was het ook geen probleem om dit in mijn vrije tijd te doen’, legt hij uit. ‘Ik was altijd al een beetje jaloers op consultants. Zij konden overal een kijkje in de keuken van organisaties nemen, dat leek mij ook wel wat. Maar ik wilde mijn baan bij de gemeente ook graag behouden. Af en toe eens uitgeleend worden was de uitkomst.’

Betaald
De deelnemende ambtenaren hoeven hun vrije uren niet voor niets in te leveren, ze krijgen gewoon betaald voor hun klus. Ze ontvangen hetzelfde salaris voor de extra werkdagen, in feite verzilveren ze hun vrije dagen hiermee. ‘Het is een aantrekkelijk extratje’, vertelt van Boven. ‘Want ook al gaat het de meesten niet om het geld, het is toch leuk dat je er uiteindelijk van op vakantie kan.’ Lachend: ‘Als je niet al je vrije uren hiermee hebt opgebruikt, tenminste. Zie het als een dertiende maand.’

Ook voor de opdrachtgever is een ambtenaar lenen financieel aantrekkelijk. Het tarief is gebaseerd op de interne kostenberekening in de publieke sector, vaak veel lager dan de prijs van een externe adviseur. Maar Ambtenaar2share is volgens de bedenker geen echte bedreiging voor consultancy-bedrijven die gespecialiseerd zijn in assistentie en advies bij overheidsorganisaties. ‘Wij bemiddelen in kleinere, kortdurende projecten en concurreren dus meestal niet met de grotere adviesbureaus’, zegt Van Boven. ‘Ook krijgen wij vaak opdrachten die normaal gesproken zouden zijn blijven liggen.’

Toch lijkt Ambtenaar2share wel degelijk een concurrent voor de kleinere zelfstandige overheidsadviseurs. Die kunnen lang niet altijd op tegen de voordelen van een goedkopere ingevlogen overheidscollega met specifieke werkervaring. En ook grotere bedrijven moeten wel eens wedijveren met Publiek.nl bij een aanbesteding. Zo hadden de grote bureaus het nakijken bij een opdracht voor de gemeente Edam-Volendam.

Marijke Bekkenkamp, hoofd samenleving aldaar, moest toegeven dat het tijdelijk inzetten van een mede-ambtenaar op dat moment het beste aanbod was. ‘Het voelt meer vertrouwd’, vindt ze. ‘Iemand die het probleem begrijpt omdat hij of zij eerder voor exact dezelfde uitdaging stond. Je voelt meer verbondenheid omdat het een collega is, dat werkt prettig.’

Toch is ze ervan overtuigd dat de verschillende bureaus en nieuwe initiatieven naast elkaar kunnen blijven bestaan. Zo denkt Bekkenkamp dat ze met een Ambtenaar2share niet altijd automatisch goedkoper uit is dan met een externe adviseur. Daarom hoopt ze op een nieuwe variant van dit concept. ‘We zijn samen met Publiek.nl bezig met het opzetten van een soort klussenpool. Dan komt er een team van diverse experts over de vloer om een bepaald probleem in een relatief korte periode te tackelen’, legt ze uit. ‘Dat is niet alleen een slimme, efficiënte en goedkope manier om vraagstukken op te lossen, voor de mensen is het ook leuk om eens buiten de deur te kijken en inspiratie op te doen.’

In opbouw
Dat was precies de reden dat ook Gineke Anninga zich aanmeldde voor het programma. Als concerncontroller bij Waterschap Peel en Maasvallei in Venlo adviseert zij de directie en het bestuur en voert ze audits uit. Maar ze houdt er ook van om te coachen en mensen te begeleiden en nieuwe ervaringen op te doen. ‘Hoe leuk mijn werk bij het waterschap ook is, ik werk er al twaalf jaar en wilde wel eens kijken hoe het er in een organisatie aan toegaat die in opbouw is,’ legt ze uit.

‘Daarom sprak het mij erg aan om zoiets te doen naast mijn baan. Ik begeleid nu tijdelijk het proces om te komen tot een goede, op elkaar afgestemde control bij het samenwerkingsverband A2 en de deelnemende gemeenten Cranendonck, Heeze-Leende en Valkenswaard. Vakinhoudelijk doe ik hetzelfde als bij mijn dagelijkse job. Met dit verschil dat bij deze opdracht het accent ligt op het begeleiden en rolbewust maken van de verantwoordelijke managers’, vertelt ze. ‘Het is een leuke uitdaging om samen iets te bouwen dat past bij de culturen van de drie organisaties en voldoet aan de uitgangspunten van de gemeenschappelijke regeling.’

Bij het waterschap werkt Anninga 36 uur per week, met het werk voor A2 komt ze gemiddeld op een 42-urige werkweek. Voor haar vergt de bijbaan iets meer planning en af en toe flexibel kunnen omgaan met werktijden. Voor haar leidinggevende was dit geen probleem. ‘De directeur was juist heel enthousiast’, vertelt ze. ‘Hij vindt, net als ik, dat rondkijken en het verbreden van je netwerk alleen maar heel goed is. Ook voor de organisatie trouwens. Want ik deel niet alleen mijn eigen kennis, ik haal tegelijkertijd ook heel veel informatie en ervaring binnen. En dat is ook voor het hele waterschap veel waard.’