College Delft koos partij voor wethouder
Het college onder leiding van burgemeester Verkerk heeft geblunderd in de gondelaffaire. Het koos partij voor de onder vuur liggende werhouder Baljé.
Het college van Delft en met name burgemeester Bas Verkerk hebben fikse steken laten vallen in de zogeheten ‘gondelaffaire’. Door de onder vuur liggende VVD-wethouder Christiaan Baljé financieel bij te staan in zijn civielrechtelijke zaak tegen ‘klokkenluider’ raadslid Martin Stoelinga, koos het college partij voor de wethouder. De belangen van het raadslid zijn niet of onvoldoende meegewogen.
Belastende opnames
Het is bovendien een ‘gemiste kans’ dat het college en burgemeester Verkerk zich niet hebben ingespannen om belastende opnames boven tafel te krijgen, maar het op een rechtszaak hebben laten aankomen. Ook had het college gezien de ernst van de aantijgingen tegen Baljé nooit voor een - in eerste instantie - intern onderzoek moeten kiezen. Het besluit om alsnog een extern onderzoek te laten uitvoeren, had het college bovendien zelf moeten nemen, in plaats van de bal bij de raad te leggen. ‘Al was het alleen maar om de schijn van partijdigheid weg te nemen’, aldus Berenschot in zijn rapport. De burgemeester had hier een steviger rol moeten pakken.
Onzorgvuldig en partijdig
Al met al is de besluitvorming door het college over zowel het interne onderzoek naar de handel en wandel van Baljé als de financiële vergoeding van de juridische kosten van de oud-wethouder niet onafhankelijk en niet zorgvuldig geweest. Dit concludeert bureau Berenschot op basis van feitenonderzoek naar de rol van burgemeester Verkerk in de gondelaffaire. Dat onderzoek is op verzoek van de burgemeester uitgevoerd in opdracht van Commissaris van de Koningin Jan Franssen.
Bewakingscamera's
De kiem van de slepende affaire ligt in het plan van restauranthouder Salvator Daga om met gondels in de Delftse grachten te gaan varen. Als Baljé in mei 2004 in het Italiaans restaurant van Daga dineert, zou hij de restauranthouder subsidie hebben toegezegd voor de aanschaf van enkele gondels. Dit gesprek werd samen met andere gesprekken die Baljé die avond voerde, met onder meer (toen nog) burgemeesterskandidaat Verkerk, door bewakingcamera’s opgenomen. Deze werden door Daga bewaard. Toen Baljé een jaar later zijn vertrek aangekondigde, liet Daga de gefilmde telefoongesprekken aan een aantal raadsleden zien. Een van hen, Martin Stoelinga, brengt de kwestie in de openbaarheid.
Partij in juridisch conflict
Volgens Berenschot zijn er geen aanwijzingen dat in een telefoongesprek in mei 2004 over de burgemeestersvoordracht tussen Baljé en - toen nog burgemeesterskandidaat – Verkerk informatie is uitgewisseld waarop geheimhouding rustte. Ook heeft Verkerk geen vertrouwelijke gegevens over grondtransacties voor de nieuwbouw van een voetbalstadion in Den Haag aan Baljé doorgegeven, zo stelt Berenschot. Wel is het college partij geworden in een juridisch conflict tussen oud-wethouder Baljé en raadslid Stoelinga.
Onderzoek was broddelwerk
Het college had gezien de ernst van de aantijgingen aan het adres van Baljé (mogelijke corruptie) nooit mogen kiezen voor een intern onderzoek. Dat onderzoek was bovendien broddelwerk, zo blijkt uit het rapport. Zo werd een van de meest betrokken ambtenaren niet gehoord en werden de filmbeelden niet bij het interne onderzoek betrokken. Van een onafhankelijk onderzoek is daarmee geen sprake geweest. De burgemeester had, als onafhankelijk voorzitter die boven de partijen staat, ook hier een ‘nadrukkelijker rol’ kunnen nemen, concludeert Berenschot.
Ongepast
De financiële ondersteuning die Baljé van het college kreeg voor het voeren van een rechtszaak tegen het raadslid is ongepast. Hiermee koos het college partij voor de wethouder.
Schadeclaim
De schadeclaim van bijna 1 miljoen euro tegen de gemeente Delft wordt doorgezet door Stoelinga. Het raadslid heeft hoge kosten gemaakt als gevolg van een juridische procedure tegen ex-wethouder Baljé. De advocaat van Stoelinga zegt voldoende steun te vinden in het rapport van bureau Berenschot.
Fluwelen handschoenen
'Berenschot hanteert ten onrechte fluwelen handschoenen als het om de burgemeester gaat. Dat doet niet bepaald recht aan de manier waarop Verkerk en de gemeente de afgelopen jaren met Stoelinga zijn omgesprongen, stelt advocaat Jens van den Brink. 'Maar belangrijker vind ik dat Berenschot de fundamenten voor de claim tegen de gemeente bevestigt.'
Niet alleen moet de VVD-partijtop een duidelijker geluid laten horen maar zelf ook het voorbeeld geven en concrete daden stellen voor een verbetering van de (eigen) bestuurlijke integriteit en moraliteit. Waar nu duidelijke hiaten zitten in het systeem moeten ze die z.s.m. samen met coalitiegenoot PvdA oplossen, met te verwachten steun ook van de meeste oppositiefracties. Ik bedoel bv. de bespoediging van het wetsvoorstel klokkenluiders dat nu bij de RvState ligt te liggen en de aanwijzing van een écht onafhankelijk en onpartijdig, dus een niet-commercieel, instituut voor de beoordeling van gevallen van schending van de integriteitregels (neem gewoon de N.O. als voorbeeld of hang het daar zelfs onder want de die organsiatie staat al en maakt andere gremia en commerciële wegen die niet onomstreden zijn overbodig).
Alleen een objectief systeem - niet commercieel waarin degene die betaalt die bepaalt op zijn minst mee - is eerlijk voor politici, ambtenaren en belanghebbende burgers en ondernemers die in een incident verwikkeld raken. Dat geeft vertrouwen in een onpartijdige aansturing van opdracht en onderzoek, en daarmee vertrouwen bij burgers in de uitkomst en - het belangrijkste - de maximale preventie van verboden belangenverstrengeling, fraude en corruptie. Weg met de heilige huisjes en bureaus waarbinnen foute bestuurders nu nog hun (politieke) bescherming kunnen vinden!
Gezien de schade die nu we nu her en der achteraf zien door een te laks systeem is iedereen gebaat bij gemelde reparaties, de politiek zelf nog het meest. De abstracte doelstelling van herstel/verbetering van het geschonden vertrouwen van de burger in politiek en bestuur kun je zo namelijk in de praktijk mee invullen. Juist de VVD mag daarin nu gerust voorop lopen, en niet alleen n.a.v. de column van Marcel van Dam in SC vorige week ("zero tolerance maar niet tegen corruptie" waarbij de begrijpelijk vraag over hypocrisie bij de VVD).