WIBZ: Winstuitkeringen in de zorg & jeugdhulp

Iedereen in Nederland moet erop kunnen vertrouwen dat de zorg en jeugdhulp kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar is. Hoewel het overgrote deel van zorg- en jeugdhulpaanbieders dit nastreeft heeft de praktijk laten zien dat een enkele aanbieder andere intenties heeft. Voor deze beperkte groep is het wetvoorstel Wibz (Wet integere Bedrijfsvoering zorg- en jeugdhulpaanbieders) geïntroduceerd.  

Het wetsvoorstel bevat meerdere onderdelen die door ons in een artikelenreeks afzonderlijk zullen worden toegelicht. In dit artikel gaan wij in op de aanscherping van de regulering rondom winstuitkeringen in de zorg en jeugdhulp.  

Regulering van winstuitkering 

Het geldende winstuitkeringsverbod voor hoofdaannemers van medisch specialistische en intramurale zorg blijft met de WIBZ bestaan. Wat nieuw is, is dat de Wibz de mogelijkheid aan de regering geeft om algemene voorwaarden te stellen aan winstuitkeringen van zorginstellingen/jeugdhulpinstellingen die niet onder het winstuitkeringsverbod vallen. De wet biedt tevens de mogelijkheid om aanvullende voorwaarden aan winstuitkeringen van zorgaanbieders binnen een specifieke branche te verbinden indien dat nodig is om risico’s voor de kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg en jeugdhulp binnen die branche te beperken. 

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is nu bezig met het opstellen van een regeling met deze voorwaarden. Deze regeling zal naar verwachting gelijktijdig met de WIBZ in werking treden. Volgens recente informatie van VWS zullen in de regeling alleen voorwaarden worden opgenomen die samenhangen met de kwaliteit van de verleende zorg- en jeugdhulp, de rechtmatigheid van declaraties, de continuïteit van de zorg- en jeugdhulpaanbieder en het voeren van een zorgvuldige en integere bedrijfsvoering. Er lijken geen plannen te zijn om ook de hoogte van de winstuitkeringen te gaan maximeren. Of de nieuwe regering daar andere ideeën over heeft is niet bekend.  

Wat betekent dit voor de praktijk?  

Zorg- en jeugdhulpaanbieders zullen vanaf het moment van inwerkingtreding van de regeling (naar verwachting 1 januari 2025) na moeten gaan of zij voldoen aan de daarin opgenomen voorwaarden voordat kan worden besloten tot het uitkeren van winst. Het zijn weliswaar de aandeelhouders die besluiten tot uitkering van winst maar daarvoor zal eerst een toets door de bestuurder gedaan moeten worden waaruit blijkt dat de voorgenomen uitkering niet strijdig is met de voorwaarden van de regeling. Het is niet ondenkbaar dat hier straks ook een rol voor de controlerend accountant is weggelegd in die zin dat hij ook een oordeel moet geven over de rechtmatigheid van de uitkering gelet op de voorwaarden van de regeling. 

Mocht een zorg- of jeugdhulpaanbieder toch winst uitkeren terwijl niet wordt voldaan aan de basisvoorwaarden dan krijgt de NZa de mogelijkheid om de zorg- of jeugdhulpaanbieder de verplichting op te leggen de in strijd met de Wibz uitbetaalde winstuitkeringen terug te vorderen bij de ontvangers daarvan. Een winstuitkering die niet is toegestaan onder de Wibz wordt aangemerkt als een onverschuldigde betaling die door de zorg- of jeugdhulpaanbieder teruggevorderd dient te worden bij de ontvangers ervan. Als de ontvangers niet bereid zijn het ten onrechte ontvangen bedrag terug te storten, zal de zorg- of jeugdhulpaanbieder meer dwingende maatregelen moeten nemen, zo nodig door het starten van een civiele procedure.