Arbeidsrechtelijke gevolgen van het coronavirus; vraag en antwoord

Om u als werkgever goed voor te lichten over de arbeidsrechtelijke gevolgen van het coronavirus, hebben wij de meest gestelde vragen voor u op een rijtje gezet.

Moet ik als werkgever maatregelen nemen tegen het coronavirus?

Een werkgever is verplicht om ervoor te zorgen dat werknemers veilig en gezond kunnen werken. Ten aanzien van het coronavirus betekent dit dat werkgevers redelijke maatregelen moeten nemen om de kans op besmetting zo klein mogelijk te houden. Wat onder redelijke maatregelen moet worden verstaan verschilt per situatie. Van grote ondernemingen die met kwetsbare doelgroepen werken mag bijvoorbeeld meer worden verwacht. Als werkgever is het in elk geval van belang om de voorschriften vanuit de overheid op te volgen en extra aandacht te hebben voor hygiënemaatregelen, het goed informeren van medewerkers en het beperken van fysiek contact.

Mag een werknemer weigeren om naar werk te komen?

Het advies vanuit de overheid is momenteel om zoveel mogelijk thuis te werken. Op grond van goed werkgeverschap en goed werknemerschap moeten werkgevers en werknemers dit advies opvolgen. Dit betekent dat een werknemer die thuis kan werken ook in de gelegenheid moet worden gesteld om thuis te werken, en niet gedwongen kan worden om naar het werk te komen. Voor werknemers in de zogenoemde ‘vitale sectoren’ ligt dit anders. Zij moeten wel naar werk komen, tenzij er bepaalde klachten zijn.

Mag ik een werknemer verbieden om naar werk te komen?

Een werknemer heeft in beginsel recht op tewerkstelling. Dit betekent dat een werknemer niet zomaar mag worden verboden om naar werk te komen. Dit kan anders zijn wanneer daar een gegronde reden voor is. Denk aan het advies van de overheid om – indien mogelijk - zoveel mogelijk thuis te werken of een werknemer die klachten vertoont. In dergelijke situaties kan een werknemer wel worden verboden om naar werk te komen. 

Mag ik een werknemer verbieden om naar een risicogebied te gaan?

Het is niet mogelijk een werknemer te verbieden om naar een risicogebied te gaan. Wel kan een werkgever gevolgen verbinden aan risicovol gedrag van een werknemer. Een werkgever heeft immers een zorgplicht richting het volledige personeel. Zo kan een werknemer vooraf worden gewaarschuwd en achteraf worden geschorst, bijvoorbeeld voor de duur van de incubatietijd. Bij ernstig risicovol gedrag zou schorsing zonder behoud van loon een optie kunnen zijn. 

Mag ik een werknemer verplichten om vakantie op te nemen?

Volgens de wet wordt vakantie overeenkomstig de wensen van de werknemer vastgesteld. Dit is alleen anders wanneer er afwijkende afspraken zijn gemaakt, bijvoorbeeld in een cao of de arbeidsovereenkomst. Zijn deze afspraken er niet? Dan is het in beginsel niet mogelijk een werknemer te verplichten om vakantie op te nemen. Uiteraard kan deze afspraak wel onderling en in goed overleg worden gemaakt. Overigens is de coronacrisis zonder precedent, en zijn de ontwikkelingen onzeker. Er zou wellicht een moment kunnen komen waarop het in strijd met goed werknemerschap is om als werknemer geen vakantie op te nemen. Wanneer dit moment is valt vooralsnog helaas niet exact aan te geven.

Wat zijn de rechten van werkende ouders nu de scholen zijn gesloten?

Een werkende ouder kan, wanneer dat in een individuele situatie noodzakelijk blijkt te zijn, kort (in beginsel maximaal 1 of 2 dagen) de tijd krijgen om opvang te regelen. Dit wordt het calamiteitenverlof genoemd. Tijdens het calamiteitenverlof heeft een werknemer in beginsel recht op loon. Als het kind ziek is, dan kan er na het calamiteitenverlof zorgverlof worden opgenomen; in eerste instantie voor de duur van twee weken tegen 70% van het loon. Daarna is zorgverlof in beginsel onbetaald. Als het kind niet ziek is, dan zullen er onderling nadere afspraken moeten worden gemaakt. Op grond van goed werkgeverschap en goed werknemerschap zou in eerste instantie gedacht kunnen worden aan het aanpassen van de werktijden, bijvoorbeeld door ’s avonds of in het weekend te werken. Wanneer dit niet tot de mogelijkheden behoort kan in onderling overleg verlof worden opgenomen. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan vakantiedagen of ouderschapsverlof.

Heeft een werknemer bij thuisquarantaine recht op loon?

Als een werknemer zich als gevolg van het coronavirus ziek meldt, dan heeft de werknemer recht op loon tijdens ziekte. Wanneer een werknemer zich niet ziek meldt omdat de klachten beperkt zijn maar ook niet naar werk kan komen in verband met quarantaine, zegt de wet dat een werknemer eveneens recht behoudt op loon, tenzij het niet werken voor rekening en risico van de werknemer komt. Over het algemeen wordt aangenomen dat thuisquarantaine op basis van dringende gezondheidsadviezen van de overheid niet voor rekening en risico van de werknemer komt. Dit betekent dat een werknemer recht behoudt op loon bij thuisquarantaine.

Meer weten over maatregelen en gevolgen van de coronacrisis? 

Heeft u een arbeidsrechtelijke vraag over de gevolgen van corona? Neem dan contact op met een van onze specialisten, of vul het contactformulier in.

NEEM CONTACT OP MET HET BDO CRISISMANAGEMENTTEAM

Corina Roks, Partner BDO Legal

BDO Utrecht Bram Hautvast, Partner BDO Legal BDO Utrecht Ramy Mohamed, Jurist Arbeidsrecht, Vaktechnisch Medewerker BDO Haaglanden, BDO Utrecht