Analyse verkiezingsprogramma’s

Verbindend leiderschap in de publieke sector cruciaal.

Grootste politieke partijen komen overeen qua intenties, maar flinke verschillen in visies over de regie en regionale uitvoering van nieuw beleid Financiële tekorten in de publieke sector hangen als een zwaard van damocles boven de formatie

De formerende partijen staan na de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2021 voor een complexe puzzel. Hoewel er over drie belangrijke thema’s (Zorg, Woonopgave voor ouderen en Werken aan werk) in de publieke sector overeenstemming tussen de partijen bestaat over de intenties, zijn er flinke verschillen in de visie over de uitvoering van nieuw beleid. En dat terwijl de noodzaak enorm is: over de volle breedte van de publieke sector ontstaan ernstige financiële tekorten. Dit kan het proces van de formatie vertragen, juist nu de urgentie van nieuw beleid vanwege de coronacrisis hoog is.

 

Dat blijkt uit een analyse van BDO Accountants & Adviseurs van de verkiezingsprogramma’s van de acht grootste politieke partijen: VVD, CDA, D66, ChristenUnie, PvdA, GroenLinks, SP en PVV. In het BDO-rapport Publieke sector: waar komt de regie, waar komt de uitvoering? delen verschillende prominenten uit de publieke sector daarnaast hun visie: Jan van Zanen (VNG), Job Cohen (Cedris), Erik Dannenberg (Divosa), Ad Melkert (NVZ), Henk Kamp (Actiz), Martin van Rijn (Aedes) en Hans Spigt (Jeugdzorg Nederland). Om de maatschappelijke en financiële uitdagingen te lijf te gaan, is samenwerking over de publieke sector domeinen heen, dus verbindend leiderschap,  belangrijker dan ooit.

Zorg: minder marktwerking, meer regionale samenwerking

Alle partijen lijken het eens over het terugdringen van de marktwerking in de zorgsector en het vergroten van regionale samenwerkingsinitiatieven. Over hoe dit moet gebeuren, bestaan echter verschillende opvattingen. Zo vinden sommige partijen dat de regierol over regionale samenwerking bij zorgverzekeraars moet liggen (VVD, D66), terwijl andere partijen juist een kleinere rol voor hen bepleiten (PvdA, GroenLinks). Wat verder opvalt, is dat diverse partijen voorstander zijn van regionale financiering, al bestaan ook op dit punt verschillende gedachten over de uitvoering daarvan. Meerdere partijen hebben aandacht voor het behoud van regionale ziekenhuizen (CDA, PvdA, ChristenUnie, SP). Op de VVD na zijn alle partijen van mening dat alle medisch specialisten in loondienst moeten komen.

 

BDO bepleit dat door de grote verschillen in uitwerking die in de partijprogramma’s bestaan, er in de komende formatie hard gewerkt moet worden aan één concrete uitwerking van verregaande regionale samenwerking in de zorg. Duidelijke en eenvoudige kaders in de besteding van financiële middelen moeten daarbij het vertrekpunt zijn. De betrokkenen zullen daarvoor hun eigen (partij)belang moeten overstijgen.

Woonopgave voor ouderen: grotere rol voor gemeenten

Hoewel er vele ideeën zijn over de invulling van de woonopgave voor ouderen, constateert BDO als overeenkomst in de verkiezingsprogramma’s dat gemeenten hierbij een grotere rol lijken te krijgen. Alle partijen willen meer woningen bouwen, waarbij voor ouderen opties als mantelzorgwoningen, ‘knarrenhofjes’, gezamenlijke woonvormen en levensloopbestendige woningen de revue passeren.

 

Niet in alle programma’s is echter al even concreet uitgewerkt hoe hier invulling aan wordt gegeven. Ook zijn er verschillen in opvatting, bijvoorbeeld over de rol van verpleeghuizen. Een aantal partijen wil het aantal verpleeghuizen uitbreiden (CDA, VVD, GroenLinks), terwijl D66 voor ouderen juist toekomst ziet buiten het verpleeghuis.

BDO benadrukt het belang van stevige samenwerking tussen gemeenten met andere partijen, zoals nu al gebeurt vanuit de Commissie Toekomst zorg thuiswonenden ouderen (met hierin het Rijk, VNG, Aedes en ActiZ).

Werken aan werk: Basisbanen en de komst van Sociaal Ontwikkelbedrijven

Voor mensen die door een beperking afstand tot de arbeidsmarkt hebben, lijkt de sociale werkvoorziening terug te keren in de vorm van Sociaal Ontwikkelbedrijven. Met een initiatiefnota hiertoe van SP en CDA heeft de Tweede Kamer al ingestemd, waardoor een nieuw kabinet zich over de bekostiging zal moeten buigen. Alle partijen steunen de komst van Sociaal Ontwikkelbedrijven, waarmee niet alleen zogenoemde beschutte werkplekken worden geboden maar mensen ook worden voorbereid op regulier werk. Voor mensen die langdurig een uitkering ontvangen, pleiten alle partijen, behalve de VVD, voor de invoering van een Basisbaan. De partijen zien meer in een Basisbaan dan in een basisinkomen, omdat het participeren in de samenleving van groot belang wordt geacht.

BDO benoemt dat ondanks het brede draagvlak voor de Basisbanen en Sociaal Ontwikkelbedrijven, het ook op dit thema de vraag is waar de regie en de uitvoering komen te liggen. Zo gaat het om wel of geen regionale vrijheid en welke budgetten hiervoor ingezet worden .

Over de BDO-analyse verkiezingsprogramma’s 

In de BDO-analyse verkiezingsprogramma’s analyseert BDO de mogelijke beleidsrichtingen op basis van de verkiezingsprogramma’s van de Tweede Kamerverkiezingen 2021. BDO ziet een drietal regie- en uitvoeringsmogelijkheden waarlangs de noodzakelijke veranderingen kunnen worden gerealiseerd: landelijk, regionaal of via de branches. Het rapport gaat de diepte in op de thema’s Zorg, Woonopgave voor ouderen en Werken aan werk, aangevuld met de visie van verschillende prominenten uit de publieke sector. Met deze analyse en scenario’s beoogt BDO publieke organisaties te helpen om een beeld te vormen van waar de publieke sector heen beweegt, als indicatie van wat hen te wachten staat. 

 

OPEN ANALYSERAPPORT

Videofragmenten
Bekijk de video’s met een analyse van de verkiezingsprogramma’s en de visie van BDO door Chris van den Haak, voorzitter BDO Publieke Sector.
       Zorg
       Woonopgave voor ouderen 
       Werken aan werk

Contactpersoon

Marlieke van Rens, Woordvoerder