Btw-obstakel bij ambtelijke fusies gemeenten weggenomen

De staatssecretaris kiest voor een ruimere uitleg van de koepelvrijstelling. Dit betekent minder belemmeringen in de samenwerking tussen gemeenten.

Meer behoefte aan samenwerking tussen gemeenten

Steeds meer gemeenten kiezen er voor om samen te werken. Dit komt onder andere door alle taken die door de centrale overheid zijn gedecentraliseerd, zoals in het sociaal domein. Om de gewenste slagkracht en efficiëntie te kunnen bereiken is een samenwerking in meer of mindere mate vaak onontbeerlijk. De meest vergaande samenwerkingsvorm die daarbij door sommige gemeenten is gekozen, is die van een ambtelijke fusie. Hierbij worden alle taken van de deelnemende gemeenten ondergebracht in een (nieuw opgerichte) afzonderlijke entiteit, zijnde een publiekrechtelijk lichaam/gemeenschappelijke regeling.   Samenwerking kan leiden tot btw-nadelen De vorm van samenwerking in een publiekrechtelijk lichaam/gemeenschappelijke regeling heeft bij veel gemeenten die voor deze variant hebben gekozen geleid tot een aanvullende btw-druk. De oorzaak hiervan is dat de vergoeding die de fusieorganisatie voor de door haar geleverde diensten aan haar leden (lees: de gemeenten) in rekening brengt niet altijd is vrijgesteld van btw. Zo geldt de relevante (koepel)vrijstelling niet voor alle diensten. Bovendien is één belangrijke voorwaarde van die vrijstelling dat de gemeenten de genoemde diensten afnemen voor hun overheidsactiviteiten dan wel btw-vrijgestelde activiteiten. Het punt hierbij is dat veel gemeenten voor bepaalde handelingen ook als btw-belaste ondernemer optreden. Denk hierbij aan de uitgifte van grond en het ophalen van bedrijfsvuil. Hierdoor is de vrijstelling niet van toepassing. Dit heeft er in bepaalde gevallen toe geleid dat de vrijstelling in het geheel niet van toepassing is geacht en de door het samenwerkingsverband in rekening gebrachte vergoeding als volledig btw-belast is aangemerkt. Deze aanvullende btw-druk is niet volledig compensabel/aftrekbaar bij de (deelnemende) gemeenten en kan aldus een obstakel vormen om te kiezen voor deze vorm van samenwerking.   Ruimere uitleg koepelvrijstelling komt aan bezwaren tegemoet De staatssecretaris heeft dit probleem nu ingezien en geeft, in reactie op Kamervragen en na overleg met de Europese Commissie, aan gebruik te zullen maken van de mogelijkheid die de Europese regelgeving biedt om de genoemde (koepel)vrijstelling ruimer uit te leggen. Concreet zal dit inhouden dat de vrijstelling nu ook van toepassing is als de dienst van de fusieorganisatie hoofdzakelijk (70% of meer) wordt gebruikt door de deelnemende gemeenten voor onbelaste overheidsactiviteiten of vrijgestelde activiteiten. Op het verleden wordt helaas niet teruggekomen. Dit betekent dat de gemeenten die reeds voor deze variant hebben gekozen de hierdoor ontstane aanvullende btw-druk niet bij de Belastingdienst kunnen terugvragen.   Plannen voor samenwerking? Indien u voornemens bent om een nieuwe samenwerking aan te gaan, dan kunt u wellicht gebruik maken van de ruimere uitleg van de koepelvrijstelling. Maar ook bij minder vergaande samenwerkingen is het goed om de btw-aspecten vooraf te beoordelen. Daarnaast is het vanaf 1 januari jl. ook van belang om de gevolgen voor de vennootschapsbelasting te beoordelen.   Meer informatie Wilt u meer informatie over deze wijziging? Neem dan contact op met Jeroen Cremers (fiscaal partner) of Erik Bakx (senior manager) via telefoonnummer (088) 236 48 03. Beiden zijn als specialist verbonden aan de BDO Branchegroep Lokale Overheid.