Vahstal-uitspraak kan Amersfoort 25 miljoen kosten

Uit de eindbeslissing in de al jaren durende arbitragezaak tussen bouwer en projectontwikkelaar Hans Vahstal en de gemeente Amersfoort blijkt dat de gemeente Vahstal heeft benadeeld en aansprakelijk is voor de gevolgen. Een schadevergoeding moet nog worden bepaald, maar kan oplopen tot 25 miljoen euro. De Burger Partij Amersfoort komt zelfs op een bedrag uit tussen de 40 en 50 miljoen euro.

Aansprakelijk
De gemeente liet op de laatste dag van 2020 bij monde van wethouders Hans Buijtelaar en Willem-Jan Stegeman in een brief aan de gemeenteraad weten dat het oordeel van bindend adviseurs is dat partijen ‘over en weer en ongeveer in gelijke mate in het (on)gelijk zijn gesteld’. De gemeente is voor het deel dat zij de (verlengde) Definitieve Vaststellingsovereenkomst 1998 niet nakwam aansprakelijk jegens Vahstal. Over het vaststellen van de aard en de omvang van de schade volgt nog een aparte procedure. De advocaten van de gemeenten bestuderen de beslissing en geven het stadsbestuur daarna een advies over het vervolg.

25 miljoen euro
In 2016 verscheen het boek 'Vahstal versus Amersfoort' van journalist en 'Amersfoort-watcher' Miro Lucassen over het toen al 30 jaar durende geschil tussen beide partijen. Hij becijferde destijds dat Amersfoort al 8,5 miljoen euro kwijt was aan die strijd. Na de eindbeslissing in de arbitragezaak schrijft hij dat het dus nog te bepalen schadebedrag kan oplopen tot 25 miljoen euro. De arbiters stellen vast dat Vahstal door tegenwerking van de gemeente 244 woningen in het lucratieve segment niet heeft kunnen bouwen. De gemeente Amersfoort is aansprakelijk voor de schade die Vahstal daardoor heeft geleden en zal over de periode vanaf 1998 moeten betalen, inclusief rente.

Ongeschikte locaties
Eerder had de gemeente al afspraken gemaakt met Vahstal over grond en bouwmogelijkheden in het centrum en over compensatie van misgelopen kansen, maar het bouwen van die 375 woningen is maar deels gelukt en de schuld daarvan ligt volgens de arbiters voor een groot deel in de houding van de gemeente die met onmogelijke aanbiedingen kwam of ongeschikte locaties. Vahstal heeft al laten weten zich neer te willen leggen bij de eindbeslissing als de gemeente dat ook doet. Lucassen schrijft dat er tijdens de arbitrage al externe deskundigen zijn geraadpleegd om vast te stellen of Vahstal wel marktconforme aanbiedingen kreeg van de gemeente. Dat bleek onvoldoende het geval te zijn.

Wettelijke rente
Over de schadevergoeding zal waarschijnlijk eerst onderling overleg plaatsvinden. In zijn boek komt Lucassen op basis van diverse bronnen uit op 100.000 euro per misgelopen woning. Dat zou al een basisbedrag van zo’n 25 miljoen euro zijn. De afspraken met de gemeente dateren uit 1998 en 2005, dus daar komt de wettelijke rente nog bovenop. Sinds de zaak in Vijfheerenlanden weten we dat het bedrag dan behoorlijk kan oplopen. Er kan nog worden onderhandeld over de ingangsdatum, maar het gaat hoe dan ook om tientallen procenten, schrijft Lucassen in het lokale medium De Stadsbron.

BPA schat 40 tot 50 miljoen
De Burger Partij Amersfoort (BPA) maakt zich ernstige zorgen over de financiële gevolgen van deze eindbeslissing voor de gemeente Amersfoort ‘en daarmee indirect voor haar burgers’. De BPA gaat uit van een marge tussen de 1 à 2 ton per woning, inclusief de wettelijke rente sinds 1998 en komt dan uit op een bedrag tussen de 40 en 50 miljoen euro. ‘Een bedrag van dergelijke omvang zal een flink gat slaan in de begroting en onze weerstandratio’, schrijven raadsleden Ralph Langendam en Hans van Wegen in een toelichting onder een reeks schriftelijke vragen.

Ondertoezichtstelling
Zij vinden doorgaan op de huidige weg ‘dweilen met de kraan open’. ‘De BPA voorzag en voorziet nog steeds dat door dit soort ellenlange en bodemloze juridische procedures de financiële integriteit van de gemeente Amersfoort onder druk komt te staan en een hernieuwde preventieve ondertoezichtstelling door de provincie op voorbaat niet valt uit te sluiten. De vraag is echter wat hiervan de oorzaak is en hoe we dit soort negatieve verrassingen in de toekomst kunnen voorkomen.’ Ondertoezichtstelling van de provincie Utrecht is Amersfoort al eens overkomen in 2015, toen ze de begroting niet sluitend kreeg.