Veel gemeenten doen geen IBAN-check

Gemeenten zijn fraudegevoeliger dan ze denken. Van de 342 gemeenten voeren slechts honderd standaard een IBAN-naamcheck uit bij batchbetalingen. In de gemeente Twenterand gebeurde dat niet, wat ertoe heeft geleid dat een ambtenaar in vier jaar tijd 24.000 euro naar zijn eigen rekening kon laten overmaken.

Geen IBAN-naamcheck

Dat blijkt uit berichtgeving van TC/Tubantia. De krant schrijft dat Surepay, het bedrijf dat IBAN-naamchecks maakt en waarnaar Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) doorverwijst, vindt dat gemeenten zich ten onrechte veilig voelen. ‘Er zijn op deze manier tonnen aan gemeenschapsgeld verduisterd’, citeert de krant een woordvoerder van het bedrijf. Twenterand zou de software snel hebben aangeschaft, nadat het voor een ambtenaar heel eenvoudig bleek om gemeenschapsgeld naar zijn eigen rekening over te maken. De gemeente zou ook de BNG hebben gewaarschuwd voor de fraudegevoeligheid van het standaard betaalsysteem. Omdat gemeenten vele facturen vaak in één keer voldoen, in batches, en er niet standaard een IBAN-naamcheck volgt, is er geen waarschuwing wanneer het rekeningnummer niet de naam bij past.

Fraude in Twenterand

Bij elkaar kon de inmiddels ontslagen ambtenaar 24.000 euro achterover drukken. Sinds 2018 begon de medewerker met het doorsluizen van geld naar zijn eigen rekening. Dat gebeurde steeds met kleine bedragen. Pas bij een extra controle van de gemeente en de accountant kwam een opvallende transactie aan het licht. Na onderzoek van een recherchebureau bleek de omvang van de fraude, aldus de krant. De ambtenaar in Twenterand maakte misbruik van het genoemde hiaat. Nadat de fraude was ontdekt, betaalde de ambtenaar, die problemen in de privésfeer zou hebben gehad, het geld terug. Tegen de ambtenaar is aangifte gedaan en er loopt een strafrechtelijk onderzoek, meldt TC/Tubantia. De bewuste ambtenaar werkt overigens alweer elders, waar men op de hoogte is van de fraude. Een ‘collega-gemeente’ nam de ontslagtaken van Twenterand over.

CEO-fraude

Meer gemeenten zijn slachtoffer geworden spookfacturen, zoals dit jaar nog Alkmaar en Krimpen aan den IJssel door zogenoemde ‘CEO-fraude’. TC/Tubantia meldt dat de Twentse gemeenten Enschede, Hengelo, Losser, Oldenzaal en Aalten de software voor een IBAN-naamcheck niet hebben. Wel zeggen de gemeenten te werken met ‘meerdere controles’ en het ‘vier-ogenprincipe’ als een crediteur wordt gewijzigd of aangemaakt. Volgens Surepay is dit echter niet genoeg, zegt de woordvoerder tegen de krant. Bij spookfacturen zou het vaak niet gewerkt hebben. Het bedrijf vermoedt dan ook dat meer gemeenten slachtoffer zijn van fraude ‘zonder dit te weten’. Met de software zou de fraudeur in Twenterand door de mand zijn gevallen, meent de woordvoerder van het bedrijf. ‘Ik denk dat de ambtenaar dan niet eens fraude zou hebben gepleegd.’

Geen goede zaak

In reactie op de berichtgeving over Twenterand zegt BNG Bank het ‘uiteraard te betreuren dat dit is gebeurd’. De bank heeft geen additionele module om betaalbatches vooraf te controleren op de juiste combinatie van de IBAN rekening en de NAAM rekeninghouder. ‘Leverancier Surepay biedt deze dienstverlening wel, waarmee je het crediteurenbestand uit het financiële pakket kunt checken op juistheid.’ Bij losse opdrachten biedt BNG Bank voor al haar klanten de IBAN Naam Check, ‘waarbij Naam en IBAN vooraf worden gecheckt op juistheid’. Voor een mogelijkheid tot een IBAN-naamcheck bij betaalbatches verwijst de bank klanten door naar Surepay. ‘Dat honderd gemeenten geen IBAN-naamcheck uitvoeren bij batchbetalingen is geen goede zaak’, vindt de bank. ‘Vanuit BNG Bank adviseren wij klanten om altijd uiterst zorgvuldig om te gaan met elke vorm van betalingen om fraude te voorkomen.’ Als barrière tegen vergissingen en fraude hanteert de bank een 2-handtekeningenstelsel. 'BNG Bank doet er alles aan om fraude te voorkomen.'